De dia's hierboven: net mijn eerste 'prik' gekregen (10 januari 2021 RAI Amsterdam)
De maand maart van de derde golf 2021
Inhoud
Inleiding
Opnames en Overledenen
Afwisselend persconferenties en media met als belangrijke onderwerpen: De Eerste vaccinaties Gesprekken met jongeren over omgaan met beperkte leefruimte Grootschaliger worden van bedrijven parallel aan globalisering Internationale verschillen in waarden bij wederzijdse economische afhankelijkheden (China, Europa) Samenwerking in de wetenschappelijke wereld Cruciale onderwerpen waarop economen het eens zijn en politici niet Zelfreinigend vermogen van bedrijf?; verschillen in de rol van geld bij jongeren en ouderen Wetenschap en bedrijf achter het testen op besmettingen Moeten we niet ook eens praten over leven met risico's Belangrijk juridisch kantje aan maatregel overheid: 'geen bonus bij staatssteun'
INLEIDING
De maand maart van de derde golf wordt gekenmerkt door nog steeds een stabiel te hoog niveau van besmettingen om de lockdown maatregelen te verzachten. Dit komt vooral doordat de Britse (of Delta) variant van het virus de besmettingen bijna geheel over heeft genomen van de Chinese (of Alpha) variant. De Britse variant is veel besmettelijker. Door de overheid wordt wat Covid-maatregelen betreft meer ingegaan op wensen van burgers en met name van deskundigen om de maatregelen meer op maat te brengen. Waar op maat maatregelen volgens de overheid niet genomen kunnen worden, wordt er door de overheid herhaaldelijk op gewezen dat grove maatregelen onontkoombaar zijn, doordat besmettingen veroorzaakt worden door "een optelsom" van situaties. Ook wordt in persconferenties meer begrip getoond voor de kritiek, dat "burgers geen perspectief wordt geboden". Ook valt in persconferenties op, dat gesproken wordt van "risico nemen", dat door de overheid de grenzen worden opgezocht van wat het RIVM nog niet toelaatbaar acht. Zowel perspectief bieden als 'risico nemen' wekt dan weer nieuwe kritiek, als de verwachtingen later teleurgesteld worden. Tegelijkertijd wordt in de media "gewenning aan het virus en de maatregelen" geconstateerd. Dit uit zich niet alleen in het vnden van geitenpaadjes tussen de maatregelen door, maar ook in het ontdekken door burgers van alternatieve bezigheden en inkomstenwerving. Verschillen tussen mensen in het weerstand kunnen bieden aan kleine en grote tegenslagen worden duidelijker gemaakt in de media. Tegelijkertijd worden daarbij de verschillende mogelijkheden die mensen hebben om andere wegen in te slaan duidelijker. Zowel in iemands omstandigheden, maar ook in iemand zelf: uit eigen veerkracht en creativiteit. Niet alleen ondernemers en vooral de vindingrijkheid van kunstenaars krijgen hierin aandacht. Ook aan jongeren wordt steeds meer aandacht besteed.
POSITIEVE TESTEN, OPNAMES EN OVERLEDENEN
2 maart t/m 9 maart 2021 (RIVM)
Positieve testen 1) 31.959
Verpleegafdeling (NICE) 874
IC (NICE) 271
Overleden 2) 269
1) Het aantal meldingen dat het RIVM de afgelopen week heeft binnengekregen van de GGD’s is niet hetzelfde als het aantal positieve tests van die week. Dat kan namelijk nog veranderen door na meldingen. Dit zijn meldingen die voortkomen uit teststraten, maar ook bijvoorbeeld van ziekenhuizen, enzovoort. Het aantal besmettingen in een week is naar verwachting hoger dan het aantal positieve tests, omdat het aannemelijk is dat niet iedereen met een besmetting zich laat testen.
2) CBS: Minder sterfgevallen dan verwacht Het CBS meldt dat in week 9 (1 tot en met 7 maart 2021) naar schatting 3.100 mensen in Nederland zijn overleden. Dat zijn minder sterfgevallen dan verwacht voor deze periode. Vooral de sterfte onder mensen van 80 jaar en ouder nam af. Ook het RIVM houdt sterftecijfers wekelijks bij. In de meest recente data van het RIVM van 25 februari tot en met 3 maart was de totale sterfte niet verhoogd. De sterfte was nog wel verhoogd in de gecombineerde regio Groningen/Fryslân/Drenthe)
10 maart t/m 16 maart 2021 (RIVM)
Positieve testen 39.527
Verpleegafdeling (NICE) 966
IC (NICE) 268
Overleden 204
17 maart t/m 23 maart 2021
Positieve testen 46.005
Verpleegafdeling (NICE) 1.128
IC (NICE) 313
Overleden 1) 223
24 maart t/m 30 maart 2021
Positieve testen 51.866
Verpleegafdeling (NICE) 1.261
IC (NICE) 313
Overleden 317
AFWISSELEND KRANTENKOPPEN EN MEDIA
Krantenkoppen op Dinsdag 2 maart 2021
Zwaarder belasten van grotere bedrijven is niet van vandaag of gisteren. Verkorte weergave Volgens de doorgerekende verkiezingsprogramma’s willen de partijen de lasten van bedrijven flink verhogen. De belasting stijging varieert van €3,6 mrd bij de ondernemerspartij VVD tot bijna €42 mrd bij PvdA. Nieuw is die trend niet. De trend om werkgevers zwaarder te belasten dan gezinnen is al ingezet onder Rutte-III. Alle linkse partijen zijn het meeste gestegen in lastenontwikkeling. D66 hoort daar ook toe. Het CDA zeker. De CU enigszins.
Op het Buitenhof in Den Haag worden verkiezingsborden geplaatst. Foto: Remko de Waal/ANP
Volgens de doorgerekende verkiezingsprogramma’s willen de partijen de lasten van bedrijven flink verhogen. De belasting stijging varieert van €3,6 mrd bij de ondernemerspartij VVD tot bijna €42 mrd bij PvdA. Nieuw is die trend niet. De trend om werkgevers zwaarder te belasten dan gezinnen is al ingezet onder Rutte-III. Alle linkse partijen zijn het meeste gestegen in lastenontwikkeling. D66 hoort daar ook toe. Het CDA zeker. De CU enigszins. Je zou van een trendbreuk kunnen spreken, die sinds de partijprogramma’s van 2017 is ingezet. Uiteindelijk bracht het huidige kabinet Rutte van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie €4,8 mrd lastenverlichtingen voor burgers en €5,1 mrd aan hogere lasten voor bedrijven. In het schrappen van de Bedrijfsinvesteringsregeling (BIK) is ook een belasting-onderscheid te zien tussen grote bedrijven enerzijds en klein- en middenbedrijf anderzijds. De meeste partijen, ook de VVD, willen af van de BIK. De BIK geeft bedrijven korting op de loonbelasting in ruil voor nieuwe investeringen. Partijen geven de miljarden die dat oplevert liever uit aan bijvoorbeeld verlaging van de premie voor het arbeidsongeschiktheidsfonds (aof) voor kleine werkgevers; en aan bijvoorbeeld het verhogen van de winstvrijstelling voor het midden- en kleinbedrijf. Er zijn nog meer op het oog kleinere maatregelen, die bij elkaar opgeteld toch al snel enkele miljarden opleveren. Zo willen VVD, CDA en de linkse partijen de overdrachtsbelasting voor bedrijfspanden verhogen. Een deel van de lastenverzwaringen is gekoppeld aan milieuplannen. De SP voert een verpakkingenbelasting in. D66 wil bedrijven met meer dan honderd werknemers verplichten het wagenpark in 2025 voor zeker de helft uit elektrische auto's laten bestaan. Al met al een flink pakket voor het bedrijfsleven. Een aantal hoogleraren uitten al de bekende waarschuwing, dat hogere belastingen Nederland minder aantrekkelijk zou maken als vestigingsplaats. Echter de kans dat tijdens de formatie van een kabinet nog een fundamenteel andere weg wordt ingeslagen is klein.
Vervolg krantenkoppen op Dinsdag 2 maart 2021
Hoe sterk is het zelfreinigend vermogen van een groot internationaal bedrijf. Iets verkorte weergave. Ook dit artikel voor deze website lees ik (Tessa) met theorieën en begrippen van Goed Oud Worden in mijn achterhoofd. Voordat ik verder ga met de weergave van dit artikel neem ik ook nu weer even de gelegenheid om enkele belangrijke begrippen uit Goed Oud Worden weer in herinnering te brengen; begrippen die ook hier van toepassing zijn en waar een bepaald artikel zich bij uitstek toe leent. Het kan ook dit artikel een wijdere strekking geven. Ik heb cruciale zinnen vet gemaakt. Dit artikel gaat over interne beroeringen bij het adviesbedrijf McKinsey. Wikipedia over McKinsey: McKinsey & Company is een van oorsprong Amerikaans organisatieadviesbureau, dat zich richt op de strategische vraagstukken van organisaties. Wereldwijd heeft McKinsey circa 7.500 consultants, verspreid over 90 vestigingen in 51 landen. McKinsey geldt als een populaire werkgever onder MBA afgestudeerden in de Verenigde Staten en geniet prestige door haar klantenkring van grote bedrijven. Het is in 1926 in Chicago opgericht door James McKinsey (4 juni 1889 – 30 november 1937), hoogleraar accounting aan de Universiteit van Chicago. Destijds golden de "management ingenieurs" als experts op het gebied van efficiency, maar McKinsey verstrekte advies over de strategie van bedrijven. Tot zover Wikipedia. Het begrip “moreel” in “morele actor” dat in GOW gebruikt wordt is al vaker in deze website uit de doeken gedaan. Het begrip is uiteindelijk gebaseerd op in samenlevingen diepgewortelde, zo genoemde: “golden rules” (GOW). "Golden rules": alleen al uit zelfbehoud: het voortbestaan van samenleven. De "golden rules" of de "morele regels" van samenleven zijn in de complexe Westerse samenlevingen, in uitgewerkte vorm, ook vastgelegd in talloze ‘contracten van samenleven’ zoals in (grond)wetten, bestanden, en verdragen. Het in dit artikel gebruikte begrip “zelfreinigend vermogen” verwijst naar deze ‘diepgewortelde rules’. In het begrip "moraal" uit GOW ligt zowel het eigenbelang als het belang van de naasten en de samenleving besloten. In de Westerse samenleving is het belang van het voortbestaan van samenlevingen niet alleen urgenter, maar ook complexer geworden. De urgentie is er doordat het voortbestaan van samenlevingen in toenemende mate het voortbestaan van het 'leven' zelf is geworden. De complexiteit van dit belang blijkt alleen al uit het lange voortduren en voor zich uitschuiven door machthebbers van wat "de klimaatcrisis" wordt genoemd. Dit 'voor zich uit schuiven door machthebbers' van het duurzaamheid probleem komt niet alleen voort uit de complexiteit, de ingewikkeldheid ervan: Het is lang niet altijd zo dat de normen en waarden van individuele personen of anders gezegd: van de “co-auteurs van de samenleving" (MacIntire) in voldoende mate overlappen met deze diepgewortelde centrale waarden van de samenleving overlappen (Zie vooral onder Menu: MacIntire). In deze zin moeten niet alleen burgers als co-auteurs worden gezien. Ook bedrijven en met name, grote bedrijven, moeten gezien worden als co-auteurs van de samenleving. Hetzelfde geldt voor overkoepelende organen, zoals werkgeversorganisaties. Lang niet bij iedereen, ofwel: lang niet bij alle co-auteurs van samenlevingen, is er in voldoende mate een morele balans tussen moreel handelen in eigenbelang, het belang van naasten en het belang van duurzaamheid. Dat kan zo ver gaan dat er een te geringe morele overlapping ontstaat van de meest 'belang'rijke betekenisgeving aan het leven. Machtige co-auteurs als grote bedrijven hebben de macht, tezamen met andere co-auteurs als overheden en politieke partijen te "overheersen" in de bedoelde meest belangrijke gerichtheid van collectieve betekenisgeving (Menu: Foucault over "overheersen"). Als legitimering daarvoor geldt "de economie moet groeien om uiteindelijk het leven dat wij leiden te betalen". Alle nadruk op "groei" zonder meer. Zonder reflectie of visie over wélk leven, hóe te leven. Zonder een waardevolle, betekenisvolle doelstelling met oog voor anderen en in het algemeen belang. Keuzes en handelen worden niet gedaan als “morele actor” in de degelijk onderbouwde zin zoals die in het proefschrift van Hanne Laceulle (GOW) wordt geformuleerd. In plaats daarvan kennen wij de al vaak genoemde "blinde" economische groei, blinde marktwerking; ongericht; niet gericht op doelen van kansen, ook voor naasten en de samenleving als geheel. In onderstaand artikel is een strijd gaande tussen medewerkers van het grote bedrijf McKinsey, die het vooral om geld gaat en medewerkers die het gaat om goede dienstverlening aan de klant. Op het niveau van de 'grassroots', het niveau van 'de straat', speelt zich het analoge proces af, waardoor uiteindelijk "blinde" financieel-economische groei het resultaat is. In het artikel is een zekere mate van deling ontstaan tussen medewerkers: “partners” enerzijds met meer dienstjaren en bestuurlijke functies en anderzijds jongere medewerkers.
Tot zo ver deze verwerking van Goed Oud Worden als onderbreking in de weergave van mediateksten. Een dergelijke eerdere onderbreking (Menu: Tweede golf, december 2020) had mij al gebracht tot het uitspreken van de hoop op jongeren en mentaal jeugdige ouderen. Onder hen kan de maatschappelijke vrijheid bestaan en heersen voor het breken van de krachten achter blinde economische groei en het daarmee samenhangende consumentisme.
Het kantoor van McKinsey in Amsterdam
Voor het eerst in decennia is een managing partner van McKinsey niet herkozen na zijn eerste termijn van drie jaar. Uit het Nederlandse alumni-netwerk valt op te maken dat er een interne strijd woedt over de keuze tussen groei en strenge klant-selectie op vermoeden van criminaliteit. Er zijn de afgelopen jaren een aantal pijnlijke affaires geweest. Het dieptepunt daarvan is de rol geweest die het adviesbureau begin dit jaar heeft gehad in de zogeheten “opiaten-affaire”. Daarvoor is een schikking getroffen met de Amerikaanse justitie van $573 miljoen. De interne controles bij de selectie van klanten hebben niet gewerkt, en het leiderschap is niet streng genoeg geweest. Voor een organisatie als McKinsey, die het, zoals alle consultants, primair moet hebben van zijn reputatie, zijn de affaires extra pijnlijk, de opiaten affaire als allereerste. Een Nederlandse alumnus zegt: “Ik denk dat de drive om geld te verdienen en dicht bij de macht te zitten bij sommige individuen de overhand heeft gekregen”. De bovengenoemde niet herkozen managing partner kreeg niet het vertrouwen van de andere partners. Maar naar het waarom is het gissen. Zoveel is zeker, dat deze partner de prijs betaalt voor de interne strijd tussen groei en strenge klant-selectie. Maar of hij het slachtoffer is geworden van juist zijn kiezen voor een strengere klantenselectie blijft onbekend. McKinsey is een gesloten bolwerk, waar niet over klanten en interne zaken met de buitenwereld wordt gesproken. De “opiaten affaire” betreft de diensten die McKinsey verleend aan farmaceuten, die miljarden verdienen aan verslavende pijnstillers. Tijdens de vele Amerikaanse rechtszaken werd duidelijk dat McKinsey voor deze klanten plannen opstelde om de groei te maximaliseren; zoals het richten van de marketing op kwetsbare doelgroepen en een betaalschema voor zorgverzekeraars. Het ergste voor McKinsey was de onthulling van e-mails waarin senior partners voorstelden om documenten te vernietigen omdat die mogelijk schadelijk konden zijn. Maar de opiaten-schikking was niet het enige probleem. De adviesklussen aan discutabele regimes, zoals China en Saudi-Arabië zijn omstreden. Daarnaast bleek het kantoor van McKinsey in Zuid Afrika betrokken bij grote corruptieschandalen zowel bij de lokale spoorwegen als bij een staatsenergiemaatschappij. Wat niet hielp was dat McKinsey bij het energiebedrijf een uiterst lucratief beloningsmodel bedong. De fouten in Zuid-Afrika, zo schrijft The Wall Street Journal, waren voor de eerder genoemde niet herkozen management partner, de aanleiding om in te zetten op een strikter selectie van klanten. Dat leverde hem in de rest van de wereld volgens de zakenkrant weinig sympathie op van partners. Die begrepen ook niet waarom er werd geschikt terwijl er volgens hen geen aantoonbare fouten zijn gemaakt. (Tessa: echter, zoals gezegd, of dat nu heeft geleid tot zijn niet herkozen zijn “blijft het gissen”).
Als mogelijke oorzaak van dat McKinsey zo uit de bocht is gevlogen, wordt in hetzelfde artikel van The Wall Street Journal gewezen op het feit dat McKinsey hard is gegroeid. Er werken inmiddels 2500 partners, verspreid over ongeveer honderd kantoren wereldwijd. Zo'n grote club bij elkaar houden is geen sinecure. Een medewerker die niet met naam in de krant wil, zag liever een Nederlander als topbestuurder bij McKinsey. “Europeanen leren om te geven en nemen. Amerikanen en Britten worden toch opgeleid om koste wat kost te winnen. Daar is veel geld verdienen ook teveel synoniem voor succes”. Dat zet ook druk op de inkomsten. Samen verdienden ze in 2019 volgens schattingen van Forbes circa $10 mrd in 2019. “De gelouterde bedrijfsbestuurder” Hommes werpt zijn licht op de verschillende rollen die geld speelt tussen ouderen en jongeren. Hommes werd eerder bij accountants- en advieskantoor KPMG ingehuurd om dat op de rails te krijgen: “Een partnerschap is de mooiste organisatievorm als het goed gaat. Maar het is een van de lelijkste als het niet goed loopt. Er is bij partnerschappen vaak een strijd tussen oudere partners die het verdiende geld uitgekeerd willen zien en jongere partners die willen investeren in opleidingen, in kwaliteit van de dienstverlening. Ook het nee zeggen tegen klanten is vaak een twistpunt. Want een nieuwe klant vertegenwoordigt geld”. Pieter Winsemius is misschien wel de bekendste alumnus bij McKinsey. Hij vindt de roep om meer transparantie en externe controles maar onzin: “Het zelfreinigend vermogen is groot. Iedereen bij McKinsey heeft belang bij een smetteloze reputatie. Ik weet zeker dat de touwen nu strak worden aangetrokken”.
Vervolg krantenkoppen op Dinsdag 2 maart 21 Gezamenlijke inkoop vaccinatie van EUROPA, na even, weer gestopt. Uit onvrede over gebrekkige levering kiezen steeds meer landen hun eigen pad.
Krantenkop op Woensdag 3 maart 2021 Winkelen op afspraak is nu mogelijk
Mode-ondernemer hoopt omzetverlies te verkleinen Foto: Ramon van Flymen voor het FD
Grotere zaken moeten zorgen na tien minuten elke klant weer kwijt te zijn. Zij moeten hun klanten door de winkel jagen. Kleine winkels zijn snel volgeboekt, maar er is tijd voor een praatje met klanten. Een klant bij Action is goed voorbereid en leest van haar briefje: “Wc-tabletten, een kleefroller voor hondenharen, een bak voor in de berging, katten- en hondensnoepjes, een mandje voor de kat, verder nog wat dingen voor m’n dochter”. Dan klinkt het geluidsbandje: “Jouw winkelafspraak bij Action begint nu”. Hoe anders is het bij een kledingboetiek in Haarlem. Twee klanten schuiven met koffie in de hand kleerhangers opzij, op zoek naar aanvullingen voor de lentegarderobe. Een uur lang krijgen ze in deze winkel de tijd. Terwijl de eigenaresse een klant uitlegt hoeveel ze een spijkerbroek voor haar kan inkorten, vertelt ze hoe blij ze is dat ze wat klanten kan ontvangen. “Ik hoop het omzetverlies van 50% in januari en februari te beperken tot 20%. Ook hoop ik de opgestapelde voorraden deels nog kwijt te raken”. Haar omzetverlies is geen uitschieter: het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) becijferde vorige maand dat kleding- en schoenenzaken hun omzet in januari met ruim de helft zagen afnemen. Reguliere klanten kunnen een kwartier reserveren voor “private shopping”. Echter, geliefden krijgen voor het uitkiezen van een trouwring maar liefst anderhalf uur. Een juwelier legt een grote, witte multomap op tafel. “Kijk, we hebben twee schema's gemaakt. Eentje voor de gewone klanten en eentje voor de trouwringen”. Consumenten kunnen een kwartier lang persoonlijk advies krijgen van een “begeleider” bij Gamma. Hen wordt wel gevraagd zich goed voor te bereiden met de juiste maten en dergelijke. Maar een nieuwe vloer verkopen in een kwartier? " … We zijn wel goed, maar of we zó goed zijn..”.
Krantenkop op Zaterdag 6 maart 2021 Hoe gaat Nederland er na de verkiezingen uitzien volgens politiek kopstukken; Een journalistieke rondgang Het Rampjaar 2020 leerde dat ook in de 21ste eeuw de overheid kan nog steeds hard in de samenleving ingrijpen als het moet. De staat laat zich van zijn machtigste kant zien, op een moment dat de kwetsbaarheid van onze samenleving bloot komt te liggen. Het 'Binnenhof’ is aan het 'omdenken' geslagen. Wat decennialang de norm was, staat mede door wat de corona-uitbraak aan het licht heeft gebracht kamerbreed ter discussie: Hoeveel markt verdraagt de samenleving? Hoe groot zijn de risico’s als we voor onze dagelijkse behoeften afhankelijk zijn van productielijnen die de halve wereld omspannen? Moet de staat niet een grotere rol gaan nemen in voorzieningen ter bescherming voor blinde marktkrachten, van cruciale sectoren in de samenleving; cruciaal voor het welzijn van mensen. Hoe actueel is het wensbeeld, dat VVD-er Klaas Dijkhoff in de Algemene Beschouwingen van 2019 opriep van een ‘Philips-samenleving’, waarin grote bedrijven weer echte verantwoordelijkheid nemen voor de samenleving waarin ze opereren. Vooral de linkse partijen aan het Binnenhof halen in deze Corona periode inspiratie uit de wederopstanding van de staat als regulerend instrument: Door keuzes en handelen van overheid en burgers weten we weer dat Nederland niet een BV is, niet een markt van individuen, maar een sociaal systeem, een samenleving, dat zich kan inzetten voor een collectief doel. Wat met de Coronacrisis kan, dat zou ook moeten kunnen met de klimaatcrisis. En met de crisis op de arbeids- en woningmarkt. Met het aanpakken van de toegankelijkheid van onderwijs. Met het aanpakken van de onredelijke, ongezonde, beloningsstructuur. Tessa: Hieronder kort ik wat verschillende politici hierover zeggen aanmerkelijk in. Ik breng het terug tot noemen van onderwerpen, die gezien kunnen worden als politieke stappen die gezet moeten worden volgens de verschillende politieke partijen, zo vlak voor de verkiezingen. Groen Links: Tekorten van zorg en onderwijs ontstaan door het soort efficiëntie denken van "afrekenen op productie aantallen", standaardisering met veel papierwerk en weinig ruimte voor professionaliteit. Hiervoor in de plaats: centraal stellen van publieke waarden. De SP: Anders kijken naar wat cruciale beroepen zijn in een samenleving en beloningen daarop afstemmen. PvdA: Het momentum voor politieke durf in het aanzwengelen, afdwingen van grote maatschappelijke veranderingen. D'66: We hadden altijd redenen waarom ongelijkheden niet of niet voldoende aangepakt werden. Nu zie je waar de hardste economische klappen vallen: de mensen met flexcontracten, starters op de arbeids- en woningmarkt, kleine ondernemers en leerlingen met toch al leerachterstanden. CDA: Niet "woningmarkt" maar "volkshuisvesting". Risico's van wereldwijde productie-afhankelijkheid van medische middelen vermijden. Christen-Unie: Er is behoefte aan herwaardering van de samenleving; aan een einde van het rauwe kapitalisme, van het neoliberalisme; aan een grotere regierol voor de overheid. In het politieke bestuur bereidheid van elke partij om rekening te houden met de grenzen van de ander; niet daarvan weglopen. De aandacht richten op hervormingen van belasting, wonen en werken. VVD: Eenstemmigheid over blijven van 'het oude normaal'. Hoop op 'vierde kabinet Rutte'. Bij formatie voorkomen overgeleverd te worden aan linkse idealen. Wel moet Nederland en de Europese Unie zorgen dat er meer eigen productie is van beschermingsmiddelen en medicijnen. Verder geen structuurwijzigingen in Nederland. Bijvoorbeeld, "de luchtvaart niet meer opbouwen gaat voorbij aan de wens van heel veel mensen weer een keer naar de Middellandse Zee te gaan".
Persconferentie minister-president Rutte en minister De Jonge 8 maart 2021
Bij de foto: Demissionair (‘toeslagenaffaire’) premier Mark Rutte en demissionair minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport geven een toelichting op de coronamaatregelen in Nederland. Foto: Bart Maat/ANP
Rutte: Hier en daar ingekort Goedenavond. Als de verwachting uitkomt dat aan het begin van de zomer iedereen in ons land die dat wil minstens één keer is gevaccineerd, dan is dat het moment waarop we eindelijk weer grote stappen kunnen zetten in de richting van het normale leven. Dan kan en mag misschien nog niet alles, maar wel veel. Het klinkt na een jaar corona bijna onwerkelijk, maar daar mogen we zo langzamerhand van uitgaan. Dan is corona nog steeds onder ons, maar niet meer allesbepalend voor ons leven. Je kunt zeggen: dat is al over 4 maanden. Maar als je de impact van corona op jongeren op je in laat werken, als je de kaalslag en ellende bij veel bedrijven ziet, dan is het volstrekt duidelijk dat we de lockdown in deze vorm niet nog 4 maanden volhouden. We moeten ons dus op weg naar de eindstreep steeds blijven afvragen: wat kan er nu al op een veilige en verantwoorde manier? Onder welke voorwaarden en bij welke stand van de epidemie kunnen we bepaalde activiteiten weer mogelijk maken? Dat is de hoofdvraag geweest in onze overleggen van de laatste weken en dagen. Toen hebben we, met de openstelling van het voortgezet onderwijs en de kappers en met het winkelen op afspraak, bewust risico’s genomen. Gewoon omdat we zien dat het steeds lastiger wordt om het allemaal vol te houden. De besmettingscijfers en de bezetting in de ziekenhuizen zijn nu al een paar weken stabiel op een te hoog niveau. Daarbij zien we dat mensen veel moeite hebben met de één-bezoeker-regeling en dat mensen het ook steeds moeilijker vinden om de basisregels na te leven. Op basis van die cijfers en alle doorgerekende prognoses zegt het Outbreak Management Team: het is niet verstandig nu, voor 16 maart, nieuwe versoepelingen aan te kondigen vanaf. En dat advies volgen we op. Met dien verstande dat we hebben besloten nu wel een paar correcties en kleine aanpassingen op de huidige maatregelen door te voeren. Dat is logisch en verstandig. Die correcties en kleine aanpassingen zal ik zo toelichten. Vervolgens zal Hugo de Jonge met u vooruitkijken richting Pasen. Dan hopen we het land verder van slot te halen en weer meer ademruimte te geven. Dat perspectief is ook keihard nodig. Ik realiseer me heel goed hoe frustrerend het moet zijn steeds weer te horen dat de optelsom van alle terrassen, zalen en vakanties samen de problemen opleveren die we in de ziekenhuizen nu niet aan kunnen. (Volgt een opsomming van hoe de verschillende ondernemers er “ongelofelijk goed en hard” aan werken weer veilig open te kunnen). Maar ik zeg u vandaag: het kantelpunt nadert dat het vaccin de overhand krijgt over het virus en dat er dus weer meer mogelijk wordt. En ik zeg u ook dat we de komende dagen alle economische steunpakketten opnieuw tegen het licht houden om te kijken waar we meer of waar we langer kunnen helpen. Maar voor nu is het belangrijk dat we de huidige maatregelen verlengen tot en met dinsdag 30 maart, inclusief de avondklok. De avondklok loopt door tot de ochtend van woensdag de 31e. Nu over de genoemde correcties en kleine aanpassingen: Voor de drie dagen van de verkiezingen, op maandag 15, op dinsdag 16 en op woensdag 17 maart gelden een paar uitzonderingen. (Opsomming van de uitzonderingen). Deze uitzonderingen gelden natuurlijk alleen voor activiteiten die horen bij die verkiezingen. Het is dus niet de bedoeling daarna met een paar vrienden in het Vondelpark af te spreken. Een kleine aanpassing doen we op zwemlessen en afzwemmen voor kinderen tot en met 12 jaar. Dat is vanaf dinsdag 16 maart weer mogelijk. Dit is vanwege de veiligheid, ook met het oog op het feit dat de zomer in aantocht is. (Opsomming van voorwaarden). Een andere kleine aanpassing geldt voor het buitensporten vanaf 27 jaar. U hebt misschien ook de berekeningen gezien dat we gezamenlijk miljoenen coronakilo’s zijn aangekomen. Omdat er weinig dingen gezonder zijn dan samen sporten, en dan denk ik ook aan de geestelijke volksgezondheid, wordt het vanaf dinsdag 16 maart mogelijk met maximaal 4 mensen vanaf 27 jaar in de buitenlucht te sporten; op anderhalve meter en georganiseerd op een sportaccommodatie. Het is een kleine aanpassing die ook weer een verschil kan maken. (Volgt een uitgebreide aanpassing voor klanten in winkels, per m2). Natuurlijk blijven de 'timeslots' van minimaal 10 minuten wel gelden. Ook het zonder gezelschap winkelen en dat er minimaal 4 uur moet zitten tussen het maken van de afspraak en het winkelen zelf. Het reisadvies voor het buitenland dat nu geldt tot en met woensdag 31 maart, verlengen we met 2 weken, tot en met donderdag 15 april. Het dringende advies: "blijf in Nederland, ga niet op reis", blijft gehandhaafd. Op 23 maart, op de volgende persconferentie, zullen we een apart reisadvies uitbrengen voor de meivakantie en hopelijk kunnen we dan ook al iets zeggen over de zomervakantie. Want laten we eerlijk zijn: daar snakken we allemaal naar, naar er even tussenuit, even een andere omgeving, even een andere cultuur. Laten we hopen dat er tegen die tijd ook op dit punt weer iets meer kan. Tot zo ver de belangrijkste besluiten voor de korte termijn. (Eindigt met eigen verantwoordelijkheid en basisregels). Daarmee geef ik graag het woord aan Hugo de Jonge.
De Jonge. Is hier en daar beetje ingekort. Er worden door hem veel onderzochte en te onderzoeken mogelijkheden genoemd om mensen meer levensruimte te kunnen bieden. Die heb ik onderstreept. Beste mensen, de zomer, daar kijken we allemaal reikhalzend naar uit. Iedereen snakt naar het moment waarop veel van wat het leven zo mooi maakt, weer kan. En als alles gaat zoals we nu verwachten, dan wordt het zo’n mooie zomer. Als alle vaccins geleverd worden zoals afgesproken, dan is op 1 juli bij iedereen die dat wil, die eerste prik gezet. En twee-derde van de mensen die gevaccineerd moeten worden is dan zelfs al volledig beschermd. En natuurlijk, er blijven onzekerheden. We weten nog niet of mensen die gevaccineerd zijn, het virus ook niet meer kunnen doorgeven. En of er nieuwe mutaties komen waarbij de vaccins niet of minder werken. En we blijven van de snelheid van vaccinleveranciers afhankelijk natuurlijk. Maar als dat allemaal meezit dan hebben we in de zomer echt van het grootste gedeelte van de maatregelen afscheid genomen. Ook eerder is al meer mogelijk. Dat hangt samen met hoeveel mensen gevaccineerd zijn. Volgende week 2 miljoen. Begin april, hebben we ruim 3 miljoen prikken gezet. Begin mei zijn dat er 6,5 miljoen. Begin juni zijn dat er 11 miljoen. En begin juli zijn dat er 18 miljoen. Allemaal dankzij de tomeloze inzet van het RIVM, de GGD’s, de huisartsen, de ziekenhuizen en vele andere. Naast bescherming door vaccinatie, zijn ook mensen, die al corona hebben gehad, beschermd tegen het virus omdat zij antistoffen hebben aangemaakt. De gezondheidsraad adviseert de mensen die in de afgelopen 6 maanden corona hebben gehad toch een prik te geven. Van meet af aan is ons doel geweest om kwetsbare mensen te beschermen en te voorkomen dat de zorg overbelast raakt. Dat doen we nu nog met maatregelen, maar in de komende maanden gaat vaccinatie steeds meer dat werk van ons overnemen. Met elke prik die we zetten, beschermen we meer ouderen en andere mensen die kwetsbaar zijn. En dat voorkomt sterfte, ernstige ziekte, ziekenhuisopnames. Daardoor kunnen we steeds meer maatregelen loslaten. De meeste mensen van 80 jaar en ouder, en de mensen die wonen in de verpleeghuizen en instellingen voor gehandicaptenzorg, zijn de afgelopen periode gevaccineerd. Net zoals een deel van de zorgmedewerkers. En het aantal besmettingen neemt onder die groepen fors af. Afgelopen week viel de vaccinatie-uitnodiging bij de eerste 75 tot 79-jarigen op de mat. En ook de eerste mensen van de hoog-risicogroepen worden deze maand uitgenodigd. Andere groepen met een medisch risico volgen nadat alle 60-plussers de mogelijkheid hebben gehad zich te vaccineren. Maar laten we de dag niet prijzen voor het avond is. Het moet nog blijken wat de versoepelingen van vorige week op de verspreiding van het virus doen. En ondertussen weten we dat de piek van de derde golf nog voor ons ligt. (Maningen tot zelfbeheersing). De vooruitzichten voor deze derde golf zijn niet goed. En dat komt omdat de Britse variant van het virus het inmiddels heeft overgenomen van de klassieke ("Chinese") variant. De Britse variant is besmettelijker dan de variant waar we het afgelopen jaar vooral mee te maken hadden. Als de slechtste vooruitzichten uitkomen, dan liggen de ziekenhuizen over een maand net zo vol als vorig jaar. (Volgen weer maningen de maatregelen te volgen). Als ons dat lukt: als het lukt om de R rond of liefst onder de 1 te krijgen, en als de ziekenhuizen dus niet verder onder druk komen te staan, dan komen we rond Pasen op een punt dat we weer een nieuw risico durven te nemen. Dan durven we het aan om vanaf 31 maart de buitenterrassen van de horeca weer te openen. (Voorwaarden waaronder). Als het ons lukt om die Britse variant niet exponentieel om zich heen te laten grijpen, betekent dat ook dat we in de week voor het paasweekend in het hoger onderwijs weer kunnen starten met studenten een dag per week naar hun opleiding te laten gaan. Onderdeel van alle maatregelen om dat veiliger te maken, is uiteraard ook zo veel mogelijk een sneltest vooraf. Want zo kunnen we het onderwijs veiliger maken en nieuwe besmettingen voorkomen. Dat testen doen we natuurlijk al heel lang, om het virus in het vizier te krijgen en zo verspreiding te voorkomen. (Tessa: zie onder Menu, Terugkijken). Maar testen kan ook helpen om op bepaalde plekken, veiliger, met minder maatregelen af te kunnen. (Wanneer testen). In de komende maanden komen ook zelftesten beschikbaar voor het onderwijs, voor werkgevers, en voor onszelf - bij de drogist, bij de apotheken, bij de supermarkt. Die zelftesten maken veiliger werken en veiliger onderwijs mogelijk. Daarnaast gaan we toegangstesten onderzoeken. Met de zogeheten fieldlabs doen we onderzoek naar hoe we met testen nu al grote bijeenkomsten mogelijk kunnen maken. Met proefcongressen, theatervoorstellingen en evenementen waarin we bezoekers vooraf testen. En met dat toegangstesten zijn we strikt, je moet met een testbewijs kunnen laten zien dat je kort ervoor negatief getest bent, want anders kom je niet binnen. De eerste resultaten van dat onderzoek zijn echt bemoedigend. De app die we gaan gebruiken voor het toegangstesten, de coronacheck-app, laat aan de deur zien, via een QR-code dat je een negatieve testuitslag hebt gehad en er dus een hele kleine kans is dat je besmettelijk bent. We zijn bezig met onderzoek of die app eenzelfde ‘sein veilig’ kan geven als je gevaccineerd bent. We moeten ook zeker weten, of, wanneer je gevaccineerd bent, je het virus ook niet meer overdraagt. Laat ik heel duidelijk zijn: Niemand moet verplicht worden om te bewijzen dat hij of zij gevaccineerd is. Geen directe of indirecte vaccinatieplicht dus. (Eindigt met bemoedigende woorden)
Krantenkop op Maandag 8 maart 2021 Misschien minder lockdown tegen Pasen. Steunpakket mogelijk verruimd Rutte erkent dat perspectief in de huidige lockdown 'keihard nodig' is. Alle hoop is gevestigd op de week voor het Paasweekeinde van 4 en 5 april voor verdere versoepelingen. Eind juni kan iedereen die dat wil gevaccineerd zijn. Er is een 'coronacheck-app' in de maak voor mensen die negatief getest of gevaccineerd zijn.
Krantenkop op Dinsdag 9 maart 2021 Signalen over misbruik loonsteun Het volgende schrijft minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vandaag in een brief aan de Kamer. Sinds maart vorig jaar heeft het kabinet tientallen miljarden uitgetrokken om ondernemingen en zelfstandigen op de been te houden en te voorkomen dat ze hun personeel zouden ontslaan. Het UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen, dat de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid-regeling uitvoert) heeft vorig jaar 1400 signalen ontvangen van mogelijke overtreding van de regels voor loonsteun door meer dan 1100 werkgevers. Vier op de vijf signalen gaan over mogelijke manipulatie van de omzet en de loonsom. De uitkeringsinstantie krijgt ook meldingen van identiteitsfraude. In 2020 is de subsidie in elf gevallen (tijdelijk) stopgezet. Tegelijkertijd kreeg de Inspectie SZW (ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid), 650 meldingen van mogelijk strafbare feiten rond de steunmaatregelen. Die hebben weer geleid tot 24 strafrechtelijke onderzoeken. Daarvan zijn er inmiddels acht doorgestuurd naar het Openbaar Ministerie. Zeker 140.000 bedrijven en 350.000 zzp'ers hebben van de regelingen gebruikgemaakt. Tot zo ver de brief van minister Wouter Koolmees. Het UWV betaalt zonder uitgebreide controle vooraf een voorschot van 80% op basis van geschat omzetverlies en rekent pas in een veel later stadium af, op grond van definitieve cijfers over de omzet en loonsom. Bedrijven krijgen dan de resterende 10% van de subsidie. Maar als blijkt dat de omzet hoger of de loonsom lager was dan voorzien, moeten ze het geld geheel of gedeeltelijk terugstorten. De Rekenkamer had Koolmees op het hart gedrukt om vanaf de derde steunronde in oktober vaker vooraf te controleren, maar de minister herhaalde vandaag dat hij daartoe geen kans ziet: Er zijn geen mensen voor bij het UWV en als die wel zouden worden vrijgemaakt, zou dat weer ten koste gaan van de analyses en controles achteraf. Die zijn volgens Koolmees effectiever. Bovendien zou het langer duren voordat noodlijdende bedrijven aan geld komen.
Krantenkop op Woensdag 10 maart 2021 Acht op de tien besmettingen nu door Britse variant Volgens Jaap van Dissel zullen we ons nog beter aan de geldende maatregelen moeten houden. Uit tests waarbij men in het rioolwater naar virussen zoekt, blijkt dat de Britse variant van het virus zich inmiddels door het hele land heeft verspreid. “De R-waarde van de Britse variant is de afgelopen weken consequent boven de 1 gebleven” aldus Van Dissel. Het RIVM verwacht, dat ondanks de strenge maatregelen, de hoge besmettelijkheid van deze variant de R-waarde van de epidemie verder zal opstuwen.
Krantenkoppen op Vrijdag 12 maart 2021
De worsteling van deze generatie (Corona)jongeren door henzelf verteld Online lessen. Niet meer reizen. Geen voetbal of hockey. Laat staan samen hossen in de kroeg. De dromen en ambities van Generatie Z werden door corona abrupt op pauze gezet. Tien jongeren tussen de 10 en de 25 jaar blikken terug op hoe ze zich met al die tegenslagen ontwikkeld hebben. Ze vertellen openhartig over hun leven in slow motion.
Foto's: Kiki Groot
Hij is 17 jaar en woont in Amsterdam-Noord. Hij moet al een jaar afstand houden van zijn zieke vader. Mijn vader mag echt geen corona krijgen. Hij heeft kanker. We moeten thuis heel goed uitkijken, we houden voortdurend afstand van hem, de hele dag door, hoe moeilijk dat ook is. Door de maatregelen was ik het afgelopen jaar veel vaker thuis, dat maakte de situatie extra lastig. Normaal gesproken zou ik de hele dag buiten zijn. Amsterdam-Noord is een fijne buurt. Met vrienden spreek ik af op het plein of in het buurthuis, samen lachen en muziek luisteren. Door de avondklok moeten we daar nu al om acht uur weg. Dan gaan we maar we online gamen; ben je toch nog een beetje samen. Het moeilijke is vooral dat je niet weet hoe lang het duurt. Ik voel me opgesloten, ik kan nergens heen. Eerst dacht ik dat het een paar weken zou duren, of een paar maanden, nu duurt het al een jaar. Het is net een gevangenis, zo voel ik het echt. Er komt geen einde aan. Als dit straks voorbij is, probeer ik m’n oude leven weer op te pakken. Lekker naar buiten, sporten, op vakantie, m’n vwo-diploma halen, léven. Alles wat ik doe, doe ik voor m’n ouders. De kansen die zij niet kregen, wil ik met beide handen aangrijpen. En ik wil m’n vader weer kunnen omhelzen. Hij is 23 en wilde altijd al een strandtent hebben. Tijdens de eerste lockdown, op 1 april nam hij een strandpaviljoen in Bergen aan Zee over. Door de lockdown waren we toen dicht. Toch vond ik de overname niet spannend: De koop heeft ruim een jaar geduurd en dan leef je naar zoiets toe. Het is een lastig wereldje om tussen te komen. Veel familiebedrijven. Sinds een maand zijn we begonnen met take-away. We moesten looproutes aanleggen, zodat mensen niet langer langs elkaar naar binnen en naar buiten liepen. Van de gemeente mochten we geen terras openen, maar wel ligbedden verhuren. Die hebben we gewoon vier meter uit elkaar neergezet. De Alkmaarse kaasmarkt, Zandvoort: allemaal dicht in die periode. Dus ik kreeg iedereen die anders op Zandvoort lag. Het strand leek wel een festivalterrein. Dat was natuurlijk ook niet goed, dus we hebben veel moeten schakelen, veel contact gehad met de gemeente. Maar het heeft ons wel veel klandizie opgeleverd. Natuurlijk had ik ook het liefst evenementen gehouden. Maar nu was iedere dag een evenement, met die gezondheidscheck bij elke klant. Ik moest zelfs extra mensen inzetten om te zorgen dat iedereen z'n formuliertje invulde. Vroeger maakte ik me druk om de cola-inkoop, nu sta ik formulieren te printen. Het eerstvolgende evenement dat we hier houden zal heel strak georganiseerd zijn. Best wat ondernemers zeggen nu: we stoppen ermee. Zij hebben het gevoel dat ze na corona opnieuw moeten beginnen. Als je jong bent zie je dat toch anders”. Zij is 16 jaar. Ze is hardloopster op de 800 meter en won tijdens de coronacrisis haar eerste grote kampioenschap. Opeens mocht ik niet meer trainen. Moest ik in het bos hier in de buurt lopen. Als ik ergens een hekel aan heb, dan is het dat wel: door het bos, in m’n eentje, iedere dag. Dat gaat echt vervelen. We moesten snel schakelen, mijn trainer en ik. Hij stuurde me trainingsschema’s om mijn vorm op peil te houden. Ondertussen werden alle wedstrijden afgelast. Het leek alsof ik voor niets aan het rennen was. Het is belangrijk om wedstrijden te lopen, zodat je weet waar je staat ten opzichte van de concurrentie. De 800 meter luistert nauw, je hebt wedstrijdprikkels nodig om beter te worden. Zonder wedstrijden mis ik perspectief, de motivatie om hard te trainen valt dan weg. Gelukkig ging het snel beter en konden de wedstrijden in de zomer wel doorgaan. Ik heb hard getraind voor het nationale kampioenschap, daar wilde ik mezelf bewijzen. Mijn droom? De Olympische Spelen. Zij is 20. Tijdens de lockdown ging ik weer muziek maken. Ik had naar de 3FM-redactie gebeld om te vragen hoe ik mijn muziek op de radio kon krijgen, omdat ik geen plugger had die dat regelde. (Tessa, opgezocht: Een plugger is iemand, die b.v. door een artiest wordt ingehuurd om zijn muziek o.a. bij radiostations te promoten). Bij de redactie zeiden ze: “We verbinden je wel even door”. Tegen de radio-dj Timur Perlin zei ik: “Mijn nummer is supergoed, het komt volgende week uit. Zou je het willen draaien? Ik denk echt dat het bij 3FM past”. Pas toen ik ophing zei ik tegen mijn broer: “Oh wacht, misschien was het wel live”. Na vijf minuten belde 3FM terug dat ze mijn nummer wilden draaien. Timur heeft me daarna ook geplugd bij andere radio-dj's. Ik mocht live in de studio spelen bij een uitzending van Sander Hoogendoorn. Dit jaar komt mijn EP uit (Extended Play is tussen single en Long Play in). Best gek dat ik als artiest ben begonnen tijdens corona. Daarvoor was ik altijd bezig met school en met feesten en had muziek op de tweede plek gezet. Ik had nooit rust. Tijdens de lockdown had ik opeens heel veel vrije tijd en verdween die onrust die ik altijd met me meedroeg. Ik besefte toen weer hoe fucking leuk ik muziek schrijven vind, dat ik er ook goed in ben en dat ik mijn nummers moest gaan uitbrengen. Wel heel jammer dat ik nu niet kan spelen. Sociale media zijn opeens heel belangrijk geworden. Maar dat is anders dan voor publiek spelen. Ik sta er positief in hoor: zulke dingen komen wel weer”. Zij is 18 en zit in haar eindexamen jaar vwo in Arnhem. Haar vriend overleed in de tweede lockdown. Mijn vriend moest vorig jaar het ziekenhuis in. Zijn leukemie was teruggekomen. De behandelingen sloegen niet aan. Het leek alsof de wereld even stilstond. Nederland was toen net in lockdown en dat was eigenlijk wel prettig: Hij had wel een fomo( fear of missing out)-gevoel gehad als hij had gezien dat al zijn vrienden op een festival hadden gestaan. Voor corona was ikzelf nog druk bezig met het organiseren van feestjes. We hadden zoveel leuke dingen gepland voor het examenjaar. Een skitripje en een vakantie naar Albufeira, echt zo'n cliché-examenreis. Dit jaar had het grootste feestjaar moeten zijn en dat is allemaal niet doorgegaan. Na zijn overlijden heb ik een weekje pauze gehouden van school. De week daarna was de toetsweek en ik heb bijna alle vakken gehaald, alleen wiskunde nog. Volgend jaar ga ik meteen studeren, hopelijk bestuurs- en organisatiewetenschappen in Utrecht. Ik dacht nog aan een tussenjaar, maar dat is nu zo onzeker. Als ik ga studeren heb ik een zekerder vooruitzicht. Dan kan ik me ook aansluiten bij een leuke studentenvereniging. Hopelijk gaat alles dan weer gewoon door”. Hij is 17, skater en woont in Velp. Ik was eigenlijk best wel hyped toen de scholen vorig jaar dichtgingen. Ik stond er niet goed voor en was best wel aan het stressen om het jaar te halen. Maar toen gingen de eindexamens niet door en was ik meteen over. Nu doe ik een opleiding reclame ontwerpen. Ik heb twee keer per week praktijkles. De hele klas is dan verdeeld in groepjes van zes, en als je te dicht bij elkaar staat of je mondkapje niet op hebt, wordt er meteen tegen je geschreeuwd. We hebben ook een paar lessen online, maar ik vind online-les echt het meest onzinnige dat bestaat. Ik leer er niets van. Toen de lockdown inging in maart ben ik veel meer gaan skaten, omdat er gewoon veel minder te doen was. Ik ging niet naar school, kon mijn andere vrienden bijna niet zien, en dan moet je toch wat. Dan maar iedere dag skaten. Sommige ouders van vrienden zijn wel kwetsbaar of bang om anderen te besmetten, dus moet je als je daar over de vloer bent wel anderhalve meter afstand houden. Maar daar ga ik niet langs, daar heb ik geen zin in. Ik ben gewoon klaar met me aan de coronaregels houden. k zit door de lockdown en de maatregelen tegen een burn-out aan en voel me soms superverdrietig en eenzaam. Ook omdat ik geen idee heb hoelang dit nog duurt. Dat is gewoon heel lastig. Ze verlengen de maatregelen de hele tijd en daardoor heb je geen enkel moment om naar toe te leven. Ik ben ook niet meer overtuigd dat mensen lijden onder corona. Ieder jaar gaan er duizenden mensen dood aan de gewone griep. Tja, shit happens. Zij is 20 en woont thuis op de boerderij. We hebben in Hooghalen een melkveehouderij met 170 koeien. Ik ben de opvolger in ons boerenbedrijf. Door corona moest ik de lessen van mijn opleiding dier- en veehouderij, aan de Hogeschool van Hall Larenstein in Leeuwarden, thuis volgen. Door thuis te studeren kan ik mijn toekomst als boerin meer in de praktijk brengen. Na een ochtend vol lessen kan ik meteen mijn overall aantrekken om 's middags mijn vader te helpen. Het gebeurt ook weleens dat ik de kalfjes verzorg in plaats van aan een opdracht voor school te werken. Het vele thuiszijn heeft me ook kansen geboden om meer te leren over de zakelijke kant van het boerenbedrijf. De meeste taken op de boerderij, zoals maaien, voeren en melken, kan ik wel. Maar nu kan ik ook makkelijker de gesprekken, die mijn vader met de veearts, de accountant of de voeradviseur heeft, bijwonen. Er wordt echt voor gezorgd dat ik nu ook bij die afspraken kan zitten om daar iets van op te steken. Maar nu moet ik eerst zeven weken stage lopen bij een andere boer. Dat vind ik spannend, omdat ik niet weet hoe zij omgaan met de coronamaatregelen. Zo zijn er wel meer dingen die nu anders zijn of niet door kunnen gaan: Ik wacht nu op een telefoontje over de geplande cursus koeien insemineren. Normaal gesproken gebeurt dat in een groep op een andere boerderij, maar dat kan nu niet doorgaan”. Hij is 10 jaar en woont in Rijssen. Zijn raptalent werd ontdekt tijdens de FC Avondklok-livestream van Défano Holwijn. FC Avondklok is de livestream van Défano Holwijn. Elke avond gaat Défano live op Instagram om jongeren van de straat te houden. In plaats van dat zij gaan rellen kijken ze naar hem. Het leukst zijn alle talentvolle en grappige mensen die je daar ziet voorbijkomen. Ik probeerde al drie, vier dagen in de livestream te komen door samen met mijn broer berichtjes naar Défano te sturen, maar het lukte steeds niet. Ik wilde die avond gaan gamen in plaats van FC Avondklok kijken, maar toen kwam ik er opeens in. Ik rende meteen naar mijn broer: “Ik ben live! Ik ben live!” Ik heb al een paar studiosessies gehad, eentje met MB, dat is de producer van Boef. Toen ik voor het eerst in de studio was en mijn stem hoorde dacht ik: dit gaat 'm worden. Ik vond het heel mooi klinken en had vertrouwen in mezelf. Ik ben heel dankbaar ik daar mocht zijn. Voordat ik mocht rappen bij Défano rapte ik al heel lang. Sinds m’n zesde of zo, maar toen met slechte rijmwoorden. Ik luister al mijn hele leven naar rap. Toen ik één jaar oud was, hoorde ik mijn neef al altijd rappen. Ik was één jaar, kon niet praten, maar ik hoorde het wel. Mensen vragen me nu om foto's, handtekeningen. Van Boef, Rotjoch en andere rappers kreeg ik videoclips, voetbalshirts, een vakantie en studiosessies aangeboden. Maar toch moet mij nu niet zien als “rapper Savio”. Ik ben gewoon Savio en ik zit ook gewoon op voetbal. Meestal sta ik in de spits. Hij is 22 en studeert bedrijfskunde in Rotterdam. Hij zou een half jaar in Singapore gaan studeren. De universiteitsbibliotheek is net weer open. Je moet om negen uur ’s ochtends meteen inloggen. Binnen vijf minuten zijn alle plekken bezet. Op de campus wordt nu pas met sneltesten geëxperimenteerd. Een jaar na corona! We leren bij bedrijfskunde, hoe bedrijven innoveren en snel hun ideeën opschalen: nou, de universiteit moet zelf misschien eens die colleges volgen. Waarom worden er bijvoorbeeld niet meer lege gebouwen opengesteld zodat we elkaar weer kunnen zien? Ik heb echt een klotejaar gehad. Vorig jaar zat ik in de reiscommissie van STAR, onze studievereniging. We hadden een reis naar Zuid-Korea georganiseerd. Die ging niet door. Net zoals mijn uitwisseling naar Singapore, waar ik na de zomer een half jaar zou gaan studeren. Ik was zó teleurgesteld. Ik probeer wel steeds de knop om te zetten. Nu zit ik bijvoorbeeld in de organisatie van Case Club. Voor Corona kwamen elk jaar studenten uit vijftien verschillende landen naar Rotterdam om problemen voor bedrijven op te lossen. Dat gaat nu digitaal. Het is leuk om te regelen, maar ja, het gaat er natuurlijk eigenlijk om, dat studenten van over de hele wereld elkaar écht ontmoeten. Als iemand naar me vroeg bleef ik maar zeggen, dat het wel goed met me gaat. Dat doe ik nu niet meer. Het lukt me niet meer om langer dan een kwartier achter mijn boeken te zitten. Ik loop tegen de muren op en zeg dat nu ook gewoon. Studeren, dat doe je met z’n allen. Daar hoort een beetje zeiken in de bieb bij over een lastig vak, samen brak in de collegebanken zitten... Voordat corona begon zag ik zoveel mensen. Daar stond je niet bij stil, spontaan: op de campus, bij borrels op een feestje. Sommige mensen heb ik een jaar niet gezien. Hoe het met ze is? Ik weet het niet. Mijn wereld is heel klein geworden. Zij is 22, kreeg al drie keer Corona. Ik heb wéér Corona en lig al meer dan vier maanden in bed. Een jaar geleden kon ik dit gesprek even tussendoor op de fiets doen. Ik ben sportief, eet gezond en drink nauwelijks. Nu is alles een grote opgave. Dit is de vierde keer. De eerste keer, in maart, voelde het als een nare longontsteking. Afgelopen september was ik weer flink ziek. Sinds november is de ziekte en de nasleep veel heftiger. Elke dag koorts. Zweetaanvallen. Ik kan nauwelijks lopen. Douchen is ontzettend inspannend. Ik moet mijn moeder, die voor mij zorgt, vragen of ze de gordijnen dicht wil doen. Mijn reuk is van slag. Alles ruikt naar verrotting. Zelfs mijn shampoo ruikt naar kattenbak. In juli moet mijn rechtenstudie afgerond zijn. Als ik tien minuten achter mijn laptop zit ben ik uitgeput. Ik ben gewend op hoog niveau te presteren. Lager dan een negen vond ik niet goed genoeg. Nu moet ik een zeven accepteren. Ik wil geen vertraging oplopen. Dat zou voelen alsof ik twee keer word gestraft. Mijn omgeving begrijpt mij niet echt. Mensen vragen of ik wel genoeg vitaminepillen slik. Of zeggen dat ik moet werken aan zelfliefde. Ga zelf lekker vier maanden in je bed liggen en naar het plafond staren, denk ik dan. Soms heb ik depressieve momenten, paniekaanvallen. Wat nou als ik het nóg een keer krijg? Op zo’n moment wordt het zwart voor mijn ogen en krijg ik ineens geen lucht meer. Ik focus op wat ik wél kan. Het is niet te doen om geen doel te hebben in je leven. Als ik mijn leven vergelijk met vroeger, dan gaat het niet goed met mij, maar het gaat wel beter dan twee weken geleden. Ik weet dat ik een sterk persoon ben. Ik kom hier uit.
Vervolg van krantenkoppen op Vrijdag 12 maart 2021
Hoogste baas ministerie VWS vertrekt naar woningcorporatie Erik Gerritsen, 58, vertrekt midden in de Coronacrisis als secretaris-generaal bij het ministerie van Volksgezondheid. Hij wordt directievoorzitter bij de Amsterdamse woningcorporatie Ymere. Hij schrijft: “Ik ga weer terug de praktijk in, waarin ik kan blijven doen waar mijn passie ligt: verschil maken voor kwetsbare mensen. Dit keer vanuit de belangrijke invalshoek van goed wonen voor mensen met een kleine beurs en andere uitdagingen in het leven”. Van 2000 tot 2007 was hij gemeentesecretaris in Amsterdam. In de jaren 2009-2014 bestuursvoorzitter van Bureau Jeugdzorg, alsook bestuursvoorzitter van de Jeugdbescherming Regio Amsterdam. Gerritsen was een groot pleitbezorger van digitalisering in de zorg en maakte zich sterk voor een betere gegevensuitwisseling en snellere invoering van nieuwe technologie om op die manier de zorg te verbeteren. Onder zijn leiding kwam de veelbesproken en bekritiseerde corona-app tot stand. Hij bleef het een succes noemen: “We hebben het nooit als een fiasco ervaren, maar zijn tot onze enkels afgebrand', zei hij vorig jaar in het FD. Hij waarschuwde voor een te kritische houding: “Pas op, wees milder in je oordelen, anders dwing je ons terug in onze schulp”.
Krantenkop op Zaterdag 13 maart 2021
Hoogleraar economie Bas Jacobs onderzocht, met de verkiezingen in het vooruitzicht: Over welke belangrijke onderwerpen voor de samenlevingen economen het eens zijn. Wat de voornemens voor die onderwerpen zijn bij de verschillende politieke partijen. Het artikel wordt hier behoorlijk ingekort weergegeven. Economen zijn het veel vaker met elkaar eens, dan in het algemeen door mensen wordt gedacht: 1. Zij zijn voor een hard mededingingsbeleid en tegen welig tierende kartels en monopolies. 2. Voor een gelijk speelveld voor alle bedrijven en tegen voordeeltjes die sommige bedrijven wel en andere niet krijgen. 3. Voor het belasten van grond, onroerend goed en erfenissen en tegen subsidies op vermogensopbouw. 4. Voor het beprijzen van CO2-uitstoot en tegen het geven van allerlei uitzonderingen aan de landbouw, luchtvaart en scheepvaart. 5. Voor een stabiel financieel systeem en tegen het subsidiëren van financiële instellingen
Op onderstaande actuele onderwerpen, die uit bovenstaande thema’s voortvloeien zijn de verkiezingsprogramma’s van politieke partijen onderzocht. Vrijhandel In het algemeen juichen economen vrijhandel toe. Echter de afgelopen decennia zijn de schaduwzijden van globalisering zichtbaar geworden. Wereldwijd is de ongelijkheid in zowel inkomens als vermogens toegenomen. Wat betreft de westers landen is de concurrentie met China hier niet vreemd aan. Populistische partijen spinnen garen bij ongelijkheid door Chinese concurrentie. Trump begon een handelsoorlog met China. Het Verenigd Koninkrijk is met open ogen het brexit-ravijn ingelopen. In Nederland durft geen enkele politieke partij zich nog onomwonden uit te spreken voor méér vrijhandel. Sterker, PVV en FvD willen een Nexit. VVD en D66 zijn nog het meest positief, al zijn ook zij niet meer ongeclausuleerd voor meer vrijhandel; bijvoorbeeld bij buitenlandse staatssteun of monopolies. De kritiek op en vraagtekens bij handelsliberalisering zijn deels terecht. Economen kan worden verweten een blinde vlek te hebben gehad voor de onderkant van de arbeidsmarkt. Deze vangt de klappen op van concurrentie met de lage-loon-landen. In theorie zouden de winnaars van vrijhandel de verliezers altijd moeten compenseren. Maar in de praktijk is dat nooit of onvoldoende gebeurd. Tegelijkertijd zijn vrijhandel en vrij kapitaalverkeer voor Nederland van groot economisch belang. Nederland heeft gigantische exporten. Zij heeft ook enorme belegde vermogens in het buitenland; alleen al die van onze pensioenfondsen. Politieke partijen zouden misschien beter geen verzet moeten mobiliseren tegen vrijhandel. Zij zouden moeten zorgen dat de vruchten van die vrijhandel eerlijk(er) worden gedeeld. Bijvoorbeeld door belastingen progressiever te maken en door vergroten van onderwijskansen.
Mededinging en concurrentie Sinds de Paarse kabinetten in de jaren negentig, is de gedachte steeds verder gaan postvatten dat marktwerking te ver is doorgeschoten. Dat geldt met name voor zorg, onderwijs, sociale huur en kinderopvang. Vrije marktwerking lijkt voor de politieke agenda’s uit de mode geraakt. VVD en D66 zijn de enige partijen die daarover nog een serieuze paragraaf hebben opgeschreven in hun verkiezingsprogramma’s. Maar zelfs de VVD wil inmiddels ‘strategische sectoren’ beschermen. (Economen:) Echter kapitalistische economieën kunnen nooit goed functioneren zonder concurrentie, vrije toe- en uittreding op markten. Maar ook niet zonder spelregels om marktbederf te voorkomen. Dat vinden ook linkse economen zoals Joseph Stiglitz: het opportunisme van op winst beluste mensen en bedrijven beteugelen zodat het platte eigenbelang in goede banen wordt geleid en niet botst met het maatschappelijk belang.
Belasting op onroerend goed
Al sinds Henry George (1839-1897) zijn economen hartstochtelijke pleitbezorgers van belastingen op onroerend goed en vermogen. Omdat het, economisch gezien, de meest doelmatige belastingen zijn die er bestaan: Ze verstoren het economisch proces nauwelijks, omdat de inkomsten die daaruit worden verkregen grotendeels ‘onverdiend’ zijn. Bovendien zijn onroerend goed belastingen vrijwel niet te ontwijken of ontduiken. Economisch veel schadelijker belastingen uit werk-inkomen en winsten uit ondernemen kunnen veel lager worden. Je zou denken dat zowel rechtse als linkse partijen juist voor zulke belastingen moeten pleiten. Rechtse partijen, doordat zij economische groei door werken en winstgevend ondernemen voorop stellen. Linkse partijen doordat zij verdelende rechtvaardigheid vooropstellen. Dat gebeurt echter niet.
Belasting op erfenissen
De meeste economen vinden, dat erfenissen veel zwaarder moeten worden belast. Echter zowel voor links als rechts is dat, ook in Nederland, electoraal suïcidaal. Alleen D66 pleit voor hogere tarieven in de erfenisbelasting.
Beprijzing milieuschade
Een van de aartsvaders van de welvaartsanalyse, Arthur C. Pigou (1877-1959), pleitte er al in 1912 in zijn boek "Wealth and Welfare" voor om vervuilers te laten betalen voor de schade die zij aanrichten aan economie en samenleving. In Nederland bestaat er dan ook nagenoeg unanimiteit onder economen over het beprijzen van alle CO2-uitstoot, voor alle bedrijven; van alle sectoren, zonder uitzonderingen en bij voorkeur in Europees verband. Er zou bovendien een einde moeten worden gemaakt aan alle uitzonderingen voor de vervuilende landbouw, luchtvaart en scheepvaart. PVV en FvD willen helemaal niets weten van het belasten van CO2. Die partijen zijn klimaatontkenners. Rechts weigert om het marktmechanisme in te zetten voor het milieu. VVD en CDA gaan weliswaar mokkend akkoord met de net ingevoerde CO2-heffing voor de industrie, maar willen die ook weer direct afschaffen zodra het Europese emissiehandelssysteem strenger zou worden. Het CDA ligt aan de leiband van de landbouw. Ondanks dat links vrijwel alle maatschappelijke misstanden wijt aan de “doorgeschoten marktwerking”, blijven ze het prijsmechanisme van de vrije markt omarmen. Ook de SP heeft weinig op met beprijzen. Zij wil alleen vliegen duurder maken en een CO2-belasting invoeren voor grote vervuilende bedrijven. D66, PvdA, GroenLinks en Partij voor de Dieren bepleiten wel CO2-belastingen, die veel verder gaan dan alleen het belasten van de industrie. Echter alleen de Partij voor de Dieren wil die heffing laten gelden voor de hele economie. VVD, D66 en PvdA willen wel dat Europa minder gratis emissierechten uitdeelt aan bedrijven. En D66 en ChristenUnie willen nu vrijgestelde sectoren onder het emissiehandelssysteem plaatsen, zoals de landbouw, scheepvaart of luchtvaart. Conclusie: alleen de Partij voor de Dieren en misschien GroenLinks komen in de buurt van wat de meeste economen bepleiten: alle CO2-uitstoot correct beprijzen, hetzij via een CO2-belasting, hetzij via duurdere emissierechten.
Rekeningrijden Economen zijn dolenthousiast over rekeningrijden om zo de kosten van files in rekening te brengen bij de automobilist. De files zullen op slag verdwijnen. Het verhaal van de partijen lijkt erg op dat van de CO2-belasting: Alleen GroenLinks, Partij voor de Dieren, ChristenUnie en D66 willen wel een vorm van rekeningrijden invoeren.
Kapitaaleisen banken
De grote recessie, die in 2008 begon na de val van Lehman Brothers, is op gang gebracht doordat banken enorme financiële risico’s genomen hadden door te veel activiteiten te financieren met voor 98 procent geleend geld. Overheden moesten wereldwijd banken redden met belastinggeld verslindende steunoperaties om een financiële implosie te voorkomen. Het grote publiek was, terecht, woedend op de banken. Economen waren unisono: verhoog de kapitaaleisen van banken. Meer eigen geld in banken is de beste garantie op het voorkomen van nieuwe financiële crises. Banken, en dus hun aandeelhouders, moeten dan, als zij teveel risico nemen, zelf eerst op de blaren zitten. De kapitaaleisen voor banken werden vervolgens een piepklein beetje aangescherpt; minimaal 3% van het eigen vermogen. Volgens economen moet dat minimaal 15% zijn. Hogere kapitaaleisen heeft de financiële sector succesvol weten te saboteren. Dit met steun van VVD en CDA. Toen Europa niet verder ging verhogen heeft kabinet Rutte III voor Nederland verdere verhoging teruggedraaid. Sindsdien lijkt elk politiek momentum voor wezenlijke hervorming van de financiële sector vervlogen. Wat zeggen de politieke partijen nu in hun verkiezingsprogramma’s? VVD, CDA, PVV, FvD en SP niets. D66, PvdA, GroenLinks, ChristenUnie en Partij voor de Dieren bepleiten wel hogere kapitaaleisen.
De lijst met onderwerpen waar economen het over eens zijn is veel langer te maken: Stoppen met subsidies op vermogensopbouw, afschaffen van landbouwsubsidies, Verminderen van fiscale prikkels voor opbouw van schulden. De noodzaak van grotere investeringen in onderwijs en onderzoek enzovoort. Zolang politici te angstig zijn of te slecht geïnformeerd krijgt economisch verstandiger beleid nooit een kans. Hierboven blijkt dat opnieuw in deze verkiezingstijd voor de genoemde onderwerpen waarover de algemene economische visie in het verlengde ligt van de lange termijn idealen of visies of waarden waarvoor partijen zijn opgericht.
Krantenkop Maandag 15 maart 2021
EU-landen schorten inenten met AstraZeneca-vaccin op In Denemarken en Noorwegen wordt vanwege bijwerkingen eerst nader onderzoek gedaan. De EMA blijft adviseren niet te pauzeren met vaccineren. Anders vallen er nog meer corona-doden.
Krantenkop Zaterdag 20 maart 2021 RIVM meldt 7668 coronabesmettingen Dat zijn 280 meer dan gisteren. Dit cijfer is flink hoger dan het gemiddelde van de afgelopen week (6227). Aanstaande dinsdag is er een persconferentie van demissionair premier Mark Rutte en demissionair minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge.
Krantenkoppen Maandag 22 maart 2021 Ceo Johan Lundgren van het Britse Easyjet ziet slechts een turbulente weg naar herstel (interviews) Een vaccinatiecertificaat zou voor het moment helpen. Maar ook deze derde golf zal het uiteindelijke herstel van Easyjet niet in gevaar brengen. Vaccineren is de sleutel voor het herstel. ‘Een certificaat is onderdeel van de mix aan maatregelen’. Easyjet was in 2019 de tweede grootste vliegtuigmaatschappij in Europa. Eamonn Brennan, directeur van Eurocontrol (luchtverkeersleiding op internationaal niveau) zegt dat het luchtverkeer afgelopen week 65% lager was dan in dezelfde week van 2019. Alleen cargovluchten kennen een toename van 10%. Easyjet heeft het aantal vluchten met 92% zien afnemen, aldus Brennan.
Vervolg Krantenkoppen Maandag 22 maart 2021 Honger naar nieuws bezorgt krantenbedrijven mooi coronajaar
Vervolg Krantenkoppen Maandag 22 maart 2021
Amsterdam, 3 September 2020. Beursplein 5 in Amsterdam. Foto: Ramon van Flymen
Kroegen en universiteiten dicht? dan maar beleggen Studenten zijn sinds de coronacrisis in steeds grotere getale aan het beleggen geslagen. Dat doen ze soms van de studielening, die momenteel op 0% rente staat. De aantallen en de leeftijd categorie hieronder komen zowel van brokers (online handelaar in effecten) en banken. ABN Amro meldt bijvoorbeeld, dat het aantal beleggers tussen 23 en 26 jaar in 2020 met bijna 50% is gegroeid. Van hen komt ook dat jongeren minder riskant beleggen dan ouderen. De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) spreekt van een zorgelijke ontwikkeling. De aantrekkingskracht is zowel het geld als de spanning. Uit gesprekken die deze krant voerde met studenten en beleggingsclubs voor studenten duikt vaak 'de tip' op dit van de studentenlening te doen. De beleggende studenten zelf aan het woord: Zij is 23 en studeert econometrie, management en transport in Amsterdam: Ik zie het meer als sparen. Toen ik begon met studeren besloot ik maximaal te lenen en dat bedrag opzij te zetten. Ik kreeg nog rente op de spaarrekening, zo kon ik alvast vermogen opbouwen. Dat deed ik, totdat de rente naar nul ging. Dat was het moment waarop ik begon met beleggen. Passief beleggen maakt het makkelijk om in te stappen, je hoeft er niet per se heel veel vanaf te weten om mee te kunnen doen. Dat doe ik met etf’s , ook om minder risico te lopen: ik ben me ervan bewust dat geleend geld niet van mij is. Ik zie het meer als sparen. (Etf’s zijn Exchange Traded Funds of ‘op de beurs verhandelde beleggingsfondsen’: Mandjes met veel verschillende aandelen of obligaties. De grootste voordelen daarvan zijn, de grote spreiding van risico’s en de lage kosten). Hij is 23 en is student accounting and financial management in Rotterdam: Het is m’n hobby geworden; op die manier ook met economische ontwikkelingen bezig te zijn. Ik ga echt niet over twee jaar een dure auto kopen. Ik beleg voor de lange termijn. Door slim te beleggen bouw ik vermogen op en ben ik snel financieel onafhankelijk. Twee jaar geleden ben ik begonnen. M’n vrienden deden het al langer en haalden me over om ook etf’s te kopen. Dat doen de meeste studenten, merk ik om me heen. Als je weinig tijd hebt, maar wel rendement wilt maken, is dat de beste optie. Het is fijn om met vrienden van gedachten te wisselen over welke bedrijven we volgen en hoe je het beste risico’s kunt spreiden. Hij is 26 en is bijna klaar met zijn studie geneeskunde in Leiden: Voor mij is beleggen een soort bijbaan. Ik begon met een proefrekening, om te leren hoe het moet. Van huis uit heb ik meegekregen verstandig met geld om te gaan, niet meer uit te geven dan je hebt en te sparen. Door fondsen te volgen spreid ik m’n aandelen, en daarnaast beleg ik ook nog zelf. Actief beleggen is wat risicovoller. Uiteindelijk levert beleggen je altijd geld op, daar houd ik me aan vast.
Vervolg Krantenkoppen Maandag 22 maart 2021
Koolmees: loonsteun foutgevoeliger bij maatwerk In de eerste maanden van de pandemie ontvingen 140.000 werkgevers bijna €8 mrd aan loonsteun voor ruim 2,6 miljoen werknemers. In het lopende kwartaal gaat het nog maar om 34.000 bedrijven, die €500 mln kregen voor ruim een half miljoen werknemers. Met het oog op de uitvoerbaarheid moet de regeling zo simpel mogelijk blijven. Alle steun vanaf medio 2020 wordt berekend op basis van de omzet en loonsom in de maand juni van dat jaar. Dat is niet voor ieder bedrijf gunstig. Na de 'intelligente' lockdown kwam de economie wel weer op gang, maar niet overal. Bij een kleine drieduizend bedrijven heeft het systeem zich verslikt. Die fout eruit halen en opnieuw beginnen is ondoenlijk, want dan zou het systeem twee maanden moeten stilliggen. Koolmees laat de fout daarom handmatig corrigeren bij 145 werkgevers met een voordeel van meer dan 5% of €5000. De rest laat hij lopen, of ze daar nu voor- of nadeel van hebben.
Vervolg Krantenkoppen Maandag 22 maart 2021
Besmettingen, maatregelen en versoepelingen sinds december; Een tijdlijn van de derde golf. Begin december 2020 geldt de ‘gedeeltelijke lockdown’. Deze heeft weliswaar de piek van besmettingen in november afgebogen. Maar de daling erna is gestagneerd op een te hoog niveau van dagelijks 5000. Er kan op de persconferentie van 8 december geen sprake zijn van versoepelingen van de lockdown. Nog geen week later ziet premier Rutte zich genoodzaakt in een toespraak vanuit het Torentje mee te delen, ‘dat Nederland op slot gaat. Het virus grijpt nog sneller om zich heen dan waar vorige week mee gerekend werd’. In dezelfde maand december nog duikt de besmettelijkere Britse variant ook in Nederland op. Vanaf dat moment zijn er in feite twee epidemieën: die van het ‘klassieke virus’ (RIVM) en die van de Britse variant. Half januari is het weekgemiddelde besmettingen 5440 en wordt de avondklok ingesteld. Bij een weekgemiddelde van 4072 begin februari gaan de basisscholen weer open. Dit is tegen het advies van het OMT in, maar het kabinet begint ook andere belangen mee te wegen. Ondanks een zevendaags besmetting gemiddeld van 4266 wordt op 23 februari de opening aangekondigd van middelbare scholen en ook van kappers en andere contactberoepen. Jongeren tot 27 jaar mogen buiten sporten. Het OMT waarschuwt dat door de versoepelingen de IC’s kunnen overstromen. De piek is in de modellen van het RIVM opgeschoven naar half april in plaats van eind maart, maar er zouden in dat geval nog altijd 1.500 IC-bedden nodig kunnen zijn. Kort voor de persconferentie van 8 maart zijn de besmettingen nog verder omhoog gegaan; een zevendaags gemiddelde van 4508. Het OMT waarschuwt opnieuw dat de IC’s in korte tijd kunnen overstromen. Het kabinet neemt nu het OMT advies over, niet verder te versoepelen, maar belooft over 3 weken te kijken of versoepelingen alsnog mogelijk zijn; de terrassen open, studenten weer colleges volgen. Echter tot op heden (22 maart) kan daar geen sprake van zijn. De algemene mening is dat 23 februari te ver is versoepeld: het aantal positieve tests is razendsnel opgelopen en ook stijgt nu het aantal ziekenhuisopnames onrustbarend.
Persconferentie minister-president Rutte en minister De Jonge 23 maart 2021 Met de gebruikelijke inkortingen (en korte aanduidingen van uitweidingen), die weliswaar de inhoud ‘heel' laten Rutte: (Nog geen goede tijden). Die mooiere tijden breken aan als straks, op weg naar de zomer, mensen met een kwetsbare gezondheid en 60-plussers zijn gevaccineerd. Dat is het moment waarop ook echt weer meer kan. (“Over de weg daar naartoe”, De Jonge straks). Maar eerst het minder goede nieuws van vandaag. U weet dat we twee weken geleden hoopten om vóór Pasen een paar kleine versoepelingen door te kunnen voeren. Onder een aantal voorwaarden. We hebben toen gesproken over de terrassen beperkt openstellen, over nog wat meer ruimte voor winkels en over een gedeeltelijke heropening van het hoger onderwijs. Maar alleen als het R-getal rond de 1 zou blijven, of liever nog iets daaronder natuurlijk, en als ook de cijfers in de ziekenhuizen stabiel zouden blijven. En nu, twee weken later, moeten we vaststellen dat dat niet het geval is. Integendeel, de besmettingscijfers zijn in de tussentijd flink omhooggegaan, in de ziekenhuizen liggen ook weer meer coronapatiënten en het R-getal zit duidelijk boven de 1. Dat is de zorgelijke realiteit van vandaag en daarom kunnen we op dit moment geen maatregelen loslaten. Dat betekent dat we de huidige maatregelen in principe met drie weken verlengen tot en met dinsdag 20 april. Met één kleine aanpassing. Voor de avondklok geldt dat het verstandig is de begintijd een uur op te schuiven als de zomertijd ingaat en het dus ’s avonds langer licht is. Dat was het dringende advies van de burgemeesters in het Veiligheidsberaad en ook van de politie, in verband met de handhaving. Concreet betekent dit dat de avondklok vanaf woensdag 31 maart geldt van 10 uur ’s avonds tot half 5 ’s ochtends. En voor de rest blijft alles zoals het nu is. En dan is er op dinsdag 13 april een nieuwe persconferentie. Dit valt gewoon tegen. Ik snap het ongeduld. En we zien ook maatschappelijke onrust. Maar tegelijkertijd zie ik ook lokaal de grote inspanningen van burgemeesters om de rust te bewaren. (Beroep op gezamenlijke verantwoordelijkheid). Ik wil vandaag drie meer algemene opmerkingen maken. Ten eerste dat we natuurlijk blijven kijken naar wat er wél kan en wat er nodig is. En dat mag ook van ons verwacht worden, dat we op basis van de cijfers, continu en heel zorgvuldig kijken naar de mogelijkheden om maatregelen los te laten. Of misschien wel juist of er toch nog strengere maatregelen nodig zijn. Het kan allebei. Want in alle modellen zitten nu eenmaal grote onzekerheden. Dat betekent dat het tegen kan vallen, maar ook dat het mee kan vallen. (Wat met meevallen allemaal weer mogelijk is). En dat is meteen mijn tweede punt: het internationale perspectief. Nederland blijkt deze dagen opnieuw geen eiland te zijn. Met andere woorden: de ontwikkeling rond de derde golf in Nederland lijkt op wat we ook in de buurlanden zien. We zitten in hetzelfde schuitje. Parijs en andere delen van Frankrijk zijn bijvoorbeeld alweer in een strenge lockdown gegaan. Daar mag je nu niet verder dan 10 kilometer van je eigen huis reizen. In Duitsland is de lockdown gisternacht weer met een paar weken verlengd, terwijl de besmettingscijfers in Duitsland duidelijk en beduidend lager zijn dan bij ons. Gedeelde smart is in dit geval geen halve smart, maar het is toch goed dat we blijven beseffen dat Nederland dit niet alleen treft. Vanwege de internationale situatie hebben we geen andere keus dan het huidige reisadvies te verlengen tot en met zaterdag 15 mei. Het dringende advies voor de meivakantie is dus: blijf in Nederland, ga niet op reis naar het buitenland. Voor de zomervakantie kunnen we nu nog geen advies geven. Dat volgt zo snel mogelijk. (Hoop voor de toekomst). En dat brengt mij bij mijn derde en laatste punt: (ingeleid met opsomming van dompers). En daarom wil ik vandaag een paar dingen zeggen tegen al die ondernemers en hun medewerkers die vandaag opnieuw een teleurstelling moeten verwerken; ondernemers die het water financieel en vaak ook emotioneel aan de lippen staat. Het kabinet houdt, zoals steeds, de vinger aan de pols met de steunpakketten. Daar gaan we niet van de ene op de andere dag mee stoppen. We zeggen dus straks niet ineens: u zoekt het maar uit. We zien dat veel ondernemers worstelen met hoge coronaschulden, met problemen in de kaspositie van hun bedrijven maar ook met grote gaten in het eigen vermogen. Daarom werken Wopke Hoekstra, Wouter Koolmees en Bas van ’t Wout, samen met werkgevers en de vakbonden, aan een plan om bedrijven verder door deze crisis heen te helpen en daarna een goede start te maken. (Manen zich aan de basisregels te houden. Begrip voor zwaarte). De feiten zijn dat niet meer dan ongeveer de helft van de mensen nog thuisblijft bij klachten en zich laat testen. Minder dan de helft zegt nog heel vaak de handen te wassen en de anderhalve meter wordt ook steeds moeilijker. Nogmaals, dat is begrijpelijk, het is alleen maar menselijk, maar het is ook een belangrijke reden waarom die laatste meters zo ongelooflijk moeilijk zijn. (Nogmaals terug op basisregels) We hebben de derde golf een stuk voor ons uit weten te schuiven. En we kunnen dat nog een keer, daar ben ik van overtuigd. Ons eigen gedrag blijft de snelste weg naar versoepeling. Dank u wel. De Jonge: We snakken allemaal naar minder beperkingen en meer vrijheid. We zijn al weken samen bezig om die derde golf te verlagen en te vertragen. En dat is ons met elkaar in de afgelopen weken ook redelijk gelukt. Daarmee kochten we tijd om zoveel mogelijk ouderen te vaccineren voor de derde golf daadwerkelijk zou gaan aanzwellen. En terwijl overal de nieuwe besmettingen toenemen, raken in de verpleeghuizen, instellingen voor gehandicaptenzorg, en onder de oudste thuiswonende ouderen steeds minder mensen besmet. Maar, die derde golf begint nu helaas toch behoorlijk zichtbaar te worden in de teststraten en de ziekenhuizen. Er raken meer mensen besmet, er zijn steeds meer bedden bezet. En hoe hoog die golf gaat worden, dat is niet met zekerheid te zeggen. En wanneer die golf op z’n hoogst is, ook niet. En die onzekerheid is lastig, dat vinden we allemaal. Zeker is ook dat we een aantal dingen wel weten. Zeker is dat vaccineren werkt. En zeker is dat het steeds sneller gaat. Afgelopen week werd de 2 miljoenste prik gezet. Begin april zijn dat er al 3 miljoen. De snelheid waarmee we kunnen vaccineren hangt helemaal af van de snelheid waarmee de vaccins geleverd worden. En van hoeveel mensen zich willen laten vaccineren. Half april hebben we 4 miljoen prikken gezet. De meeste mensen met een hoog medisch risico en de meeste 80 plussers hebben dan een eerste prik gehad. Begin mei zitten we op ruim 5 miljoen prikken. Dan hebben de mensen ouder dan 70 hun eerste vaccin gekregen. Half mei geldt dat voor de 60-plussers. Begin juni zijn er 11 miljoen prikken gezet. Half juni hebben ook de 50-plussers een vaccin gehad. Veertigers en dertigers zijn ook in juni aan de beurt, en de twintigers eind juni en begin juli. Begin juli, als de zomervakantie begint, kan iedereen die dat wil die eerste prik dus hebben gekregen en is twee-derde van de mensen al volledig gevaccineerd. (Voor de zomer zeker, blijft de onzekerheid om versoepelingen en blijft het leed, dat daarmee samenhangt. Daarna herhalingen van Rutte). Ook in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs willen we met begeleid zelftesten het onderwijs nog veiliger maken. Ook bedrijven helpen we om meer gebruik te maken van sneltesten - om medewerkers die niet van huis uit kunnen werken, veiliger naar de zaak te laten komen. Afgelopen maand hebben we met fieldlabs onderzocht hoe je een theatervoorstelling, een voetbalwedstrijd, een congres of een dance-event weer mogelijk kunt maken. En komende maand gaan we die lessen verder in de praktijk brengen en vanaf mei willen we het toegangstesten echt ingevoerd hebben. Samen met het bedrijfsleven bouwen we daar nu extra teststraten voor. (Tot slot ondersteunende woorden en adviezen om deze tijd goed door te komen).
Krantenkoppen op Dinsdag 23 maart 2021 Tessa: het zijn er acht op deze dag. Gisteren waren het er vijf. Ongewoon grote belangstelling in de media voor onderwerpen naar aanleiding van de epidemie crisis.
Voor Rutte en De Jonge de lastigste persconferentie tot nu toe De gewekte verwachtingen over versoepelingen van de lockdown moesten vervolgens weer resoluut de kop worden ingedrukt. Terwijl tot in hun eigen kabinet de overtuiging terrein wint ‘dat de rek eruit is’. Hugo de Jonge heeft op de conferentie van 8 maart echt nog gezegd: ‘Áls het ons lukt om de besmettingsfactor rond of liefst onder de 1 te krijgen... en áls de ziekenhuizen dus niet verder onder druk komen te staan…dan durven we het aan om vanaf 31 maart de buitenterrassen van de horeca weer te openen' en ‘Áls je het alleen buiten doet en als je het met een maximum doet van laten we zeggen 50... en als je het twee aan twee doet... dan zijn op zichzelf genomen het aantal bewegingen en daarmee ook het risico bij een heropening van de terrassen ook op zichzelf genomen overzichtelijk’. Cafébazen waren hun terrassen al aan het schrobben. Verwachtingen zijn snel gewekt.
Vervolg Krantenkoppen op Dinsdag 23 maart 2021 Snel stijgende besmettingscijfers staan versoepeling coronamaatregelen in de weg Een uur later avondklok als enige versoepeling, er komen geen buitenterrasjes met Pasen, het negatieve reisadvies wordt opnieuw verlengd. Een streep door een meivakantie over de grens. Alle restricties blijven van kracht tot en met dinsdag 20 april. Kabinet kondigt extra steun voor ondernemers aan. Kwijtschelding van belastingschulden lijkt niet mogelijk. Demissionair zorgminister Hugo de Jonge houdt vast aan belofte: in juli is iedereen die het wil, ingeënt. Dat vaccineren werkt zie je al aan het slinken van besmettingen onder verpleeghuisbewoners. Zelftesten en toegangstesten moeten meer activiteiten mogelijk gaan maken. De gehouden “Fieldlabs” lijken geslaagd. Dat moet een beperkt aantal kleine evenementen al in mei mogelijk gaan maken.
Vervolg Krantenkoppen op Dinsdag 23 maart 2021 Ook internationaal snakken ongeduldige burgers naar vertier nu de lente begint. Door Corona wordt de Lente gecanceld.
Verklede feestgangers nemen zondag deel aan een clandestien carnaval in Marseille. In de Zuid-Franse stad worden de landelijke coronamaatregelen al langer genegeerd door een deel van de lokale bevolking. Foto Christophe SIMON / AFP
Vorig jaar Lente waren mensen bereid vrijheid in te leveren uit solidariteit met kwetsbare mensen. Die opoffering is nu niet vanzelfsprekend. Nationale vaccinatiecampagnes kunnen maar geen vaart krijgen. De laatste coronamaatregelen in Duitsland zijn doorgaans een voorafschaduwing van de volgende Nederlandse beleidskeuzen. Plannen voor een geleidelijke heropening van de economie gingen ook daar van tafel wegens een scherpe stijging van de besmettingscijfers. In de tweede week van april dient zich een religieus feest aan: de islamitische vastenmaand ramadan. De vraag wordt hoe die zich gaat verhouden tot de avondklokken die in veel Europese landen of regio’s van kracht zijn. Elke avond doorbreken moslims het vasten met een maaltijd ("iftar"). Half april gaat de zon in Nederland rond 20.30 uur onder: dat wordt haasten om voor negenen, na de iftar, weer thuis te zijn. Zelfs in landen waar het vaccineren snel gaat, in de VS en het Verenigd Koninkrijk, zal de lente nog beperkt genoten kunnen worden. Het VK heeft weliswaar meer versoepelingen doordat vaccinaties veel voortvarender worden toegediend dan op het Europese vasteland. Bij het begin van de lente is zelfs het zicht op de Europese zomer niet erg zonnig.
Vervolg Krantenkoppen op Dinsdag 23 maart 2021 Een snelle vaccinatie strategie lukt maar niet Deskundigen zien een versnelde vaccinatiestrategie als uitweg uit de crisis. Steeds meer deskundigen pleiten voor zoveel mogelijk en dus alléén eerste vaccinaties toedienen. In het Verenigd Koninkrijk blijkt hoe succesvol de strategie van één prik is. Onderzoek van Public Health England liet eind februari zien dat een eerste prik van Pfizer of AstraZeneca al voor 80 procent beschermt tegen ziekenhuisopname. Kuipers: Als de al geprikte ouderen hun tweede prik voorlopig niet krijgen, kunnen 50- en 60-plussers veel sneller een eerste prik krijgen. Enzovoort. De druk op de zorg gaat sneller omlaag, waardoor de lockdown mogelijk eerder kan worden beëindigd. In NRC pleitte viroloog Jaap Goudsmit vorige maand al voor het zo snel mogelijk zetten van alleen een eerste prik. "Het is crisis, handel daar ook naar”, zei hij. Emeritus hoogleraar vaccins en oud-RIVM-topman Ben van der Zeijst had aanvankelijk nog twijfel bij de Britse strategie, maar denkt daar nu anders over. "Nederland moet niet passief blijven afwachten, de situatie met de lockdown wordt onhoudbaar.” Echter de Gezondheidsraad adviseerde het kabinet eerder tegen het geven van één prik. Volgens de raad geeft de eerste prik "een redelijke bescherming”, maar is het onzeker voor hoe lang. Zo zouden ook virusvarianten sneller de kans krijgen. Minister de Jonge wees overgaan op de een-prikstrategie af door zich te verschuilen achter de Gezondheidsraad. “Je moet je houden aan wat op de bijsluiter staat. Wij koersen op strategie van de experts”. Ook werden door het achteraf discutabele besluit om tijdelijk niet te prikken met AstraZeneca vanwege zorgen over zeldzame bijwerkingen bijna 300.000 vaccinatieafspraken afgezegd.
Vervolg Krantenkoppen op Dinsdag 23 maart 2021
KASSA! voor eigenaren ACTION (dagelijkse rubriek van “rekenmeester” van deze krant). Action is een explosief groeiende koopjesketen. Deze koopjesketen bleek een onwaarschijnlijke pandemiewinnaar. Zelfs toen de wereld op slot ging en duizenden "niet-essentiële" Action-winkels dicht moesten bleef het bedrijf, ook zonder webwinkel, stevig doordraaien. De totale jaaromzet steeg met bijna 9% naar €5,6 mrd. Het bedrijfsresultaat steeg met 12,4% naar €609 mln. Dividend wordt doorgaans uitgekeerd aan “de Britse grootaandeelhouder 3i”, een aantal mede-eigenaren en het management. De eigenaren krijgen bovendien een groot deel van de honderden miljoenen, die bij banken worden geleend. In de jaren erop lost de winkelketen die schuld weer af. Maar hoeveel uitkering kunnen de eigenaren binnenkort verwachten? Zoals altijd moet daarvoor gekeken worden naar de verhouding tussen het bedrijfsresultaat en de schulden. De “rekenaar” van deze krant geeft twee scenario’s. Met in acht nemen dat uitkeringen op de schulden drukken. De huidige omzet van E609 mln wordt als uitgangspunt gekozen met een schuld ratio van 3,6. Twee scenario's: In het optimistische scenario van ‘wie maakt ons wat’ laat Action de schulden stijgen naar een niveau van 5,8. Dat levert de eigenaren van Action €1,3 mrd op. In het tweede scenario, het behoudende scenario, worden ook na de pandemie nog veel onzekerheden verwacht. Action zal in dat geval het schuldenniveau laten stijgen naar 4,9. De eigenaren ontvangen dan een dividend van €791 mln. Het uitgekeerde dividend is in het laatste geval nog altijd het dubbele van wat “3i” en consorten tien jaar geleden voor de hele koopjesketen neertelden.
Vervolg Krantenkoppen op Dinsdag 23 maart 2021
In elke stad lopen ondergrondse eetwandelaars De horeca bleef vanwege de lockdowns vorig jaar voor een groot deel gesloten, en nog altijd zijn restaurants en cafés dicht. Afgelopen jaar haalde de sector 34% minder omzet dan in 2019, becijferde het CBS. De horecasector liep volgens een raming van ING het afgelopen jaar €8 mrd mis. Zolang de horeca dicht blijft, loopt die schade op. Nu wandelen, eten en drinken de weinige vormen van vermaak zijn, spelen ondernemers en horeca daar samen op in. In veel steden kunnen mensen een kaartje kopen voor een wandeling langs verschillende restaurants in de stad. De initiatieven dragen namen als 'WijnSpijs-Take Away', 'De Stadswandeling' of 'Tasty Walk'. Het ondergrondse wandelcircuit is populair. Gemeentes zijn er minder blij mee. "Dit zijn evenementen en dat mag niet", zegt een woordvoerder van de gemeente Groningen.
De "Wijn en Spijs -Take Away- wandeling" in Den Bosch. Bij Jack’s Foodsbar staat een kleine rij voor de deur. Foto: Ramon van Flymen
Vervolg Krantenkoppen op Dinsdag 23 maart 2021 Laag inkomen en migratieachtergrond spelen rol bij coronasterfte CBS onderzocht de eerste golf van het coronavirus in Nederland, tot eind juni 2020. Mensen met lage inkomens lopen tot drie keer zoveel kans te sterven aan corona. Vooral onder Surinamers en Turken die in Nederland wonen zijn relatief veel sterfgevallen. Dit verschil is het grootst in de drie grote steden. De groep met een niet-westerse migratieachtergrond had in de laatste weken van de eerste golf anderhalf keer meer kans te sterven dan mensen van Nederlandse komaf. Het CBS geeft als mogelijke verklaring dat er bij sommige groepen migranten vaker obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten voorkomen. Marokkanen en mensen met Antilliaanse wortels lopen daarentegen minder risico dan de Nederlandse bevolking als geheel. Het CBS merkt nadrukkelijk op dat het onderzoek in wezen een korte periode beslaat, want de eerste golf startte pas medio maart, waardoor er nog relatief weinig data beschikbaar zijn voor een diepgaande landelijke analyse en diagnose. De groep met de laagste inkomens, tot 70 jaar oud en niet verzorgd in een instelling, heeft drie keer zo veel kans te sterven aan corona dan de groep met de hoogste inkomens. Bij corona kan het zijn dat mensen met lage inkomens veel minder kunnen thuiswerken dan de hogere inkomens en daardoor kwetsbaarder zijn. Vooral hart- en vaatziekten spelen vaak een funeste rol bij mensen die ziek worden door corona. Het CBS gaat de tweede golf ook onderzoeken. Er waren in het najaar van 2020 betere voorzieningen om coronabesmettingen te onderkennen en betere behandelmethoden beschikbaar, maar tegelijkertijd leken mensen die periode minder bereid om zich te houden aan regels als 1,5 meter afstand houden en handen wassen.
Krantenkoppen op Woensdag 24 maart 2020 Het Verenigd Koninkrijk blijkt tot verrassing van Europa ook aanspraak te maken op het Leidse AstraZeneca-vaccin. Er is niemand die bevestigt om hoeveel doses het gaat en waar die nu zijn. Europa heeft tot nu toe nog geen dertig miljoen van de honderd miljoen doses gekregen die gepland waren voor het eerste kwartaal. En ook voor het tweede kwartaal heeft AstraZeneca al gewaarschuwd dat Europa in plaats van 180 miljoen eerder aan 70 miljoen doses moet denken. De oorzaak ligt in een mix van geheime contracten, complexe vergunningen, te grote beloftes en te makkelijke aannames. Als de Europese Commissie beter had opgelet, had zij waarschijnlijk kunnen zien dat de leveringsafspraken wel erg optimistisch waren. De industriële productieruimtes van Halix zijn pas eind 2019 opgeleverd, waarna de apparatuur moest worden geïnstalleerd en getest. AstraZeneca gaat niet in op vragen of zij überhaupt een vergunning heeft aangevraagd bij het EMA voor levering vanuit Halix. Alles bij elkaar is het dus zeer ambitieus te noemen dat Halix zou bijdragen aan de leveringen in het eerste kwartaal.
Vervolg Krantenkoppen op Woensdag 24 maart 2020 Een orthodoxe kerkgemeente op Urk laat coronaregels deels varen. Zij wil tegemoet komen aan ‘de nood en het geestelijk welzijn’ van de gemeente. De kerk stroomt vol. Mondkapjes worden niet voorgeschreven. De anderhalve meter afstand ook niet, maar in de praktijk zitten volwassenen volgens een ouderling wel op die afstand. De gemeente heeft, tegen de adviezen in, ook altijd gezongen. De kerkenraad heeft deze stap gezet uit onvrede met het landelijke overheidsbeleid. Kerken worden naar het oordeel van het kerkbestuur achtergesteld. Voor horeca, winkels en onderwijs wordt nog ruimte gezocht, maar voor kerken blijft het advies: liefst online en anders met maximaal dertig. “Het contact lijkt weg”, zegt de ouderling. Ook andere kerken, met name reformatorische en evangelische, leggen al langer het advies van maximaal dertig mensen naast zich neer en komen in grote kerken met honderden mensen bij elkaar.
Krantenkoppen op Donderdag 25 maart 2020 De tragiek van AstraZeneca: het juiste willen doen pakt slecht uit. AstraZeneca maakt een rommeltje van de introductie van zijn coronavaccin in de Europese Unie. Hoe kan het zo mis gaan? En wat is AstraZeneca eigenlijk voor een bedrijf? AstraZeneca ontstond in 1999 uit een fusie van Astra uit Zweden en de Britse Zeneca Group. Het is een van de grootste farmaconcerns ter wereld, met 76.000 werknemers wereldwijd. Twee Nederlanders bezetten in het buitenland sleutelposities bij AstraZeneca. Een belangrijke rol in Europa is weggelegd voor Hans Sijbesma, die aan het hoofd staat van AstraZeneca in Duitsland. Sijbesma is een broer van Feike Sijbesma, de oud-topman van DSM en voormalig coronagezant. De tweede Nederlanders is Ruud Dobber, die in het verleden wel eens is genoemd als mogelijke opvolger van ceo Pascal Soriot, de bestuursvoorzitter. Dobber is lid van de raad van bestuur. Hij is tevens hoofd van de biofarmaceutische divisie, waaronder ook de vaccins vallen. AstraZeneca is prominent aanwezig in Nederland. Het Nederlandse hoofdkantoor staat in Den Haag, waar 200 mensen werken, vooral in de marketing maar ook in bijvoorbeeld het begeleiden van klinisch onderzoek met proefpersonen of proefdieren. Het farmaconcern heeft een tweede vestiging in Nijmegen. Daar werken circa honderd mensen aan de productie en verpakking van medicijnen die vooral worden gebruikt bij klinisch onderzoek. AstraZeneca heeft ook een meerderheidsbelang in Acerta, een biotechonderneming uit Oss. Met het uitbreken van Corona zag AstraZeneca een kans zich te onderscheiden. Het bedrijf kondigde april vorig jaar aan te gaan samenwerken met de universiteit van Oxford, waar wetenschappers snel vorderingen maakten met hun coronavaccin. AstraZeneca ging helpen bij het onderzoek en kreeg de verantwoordelijkheid voor de productie en de distributie van het vaccin. Het concern is groot in verschillende belangrijke medicijnen, maar vaccins zijn compleet nieuw terrein voor het Brits-Zweedse concern. Dat alle inspanningen en goede bedoelingen van het Brits-Zweedse bedrijf op scepsis stuiten, is ook weer zo niet verwonderlijk. In het verleden had AstraZeneca geen goede reputatie. Dat had o.a. te maken met het verwijt, dat er trucs gebruikt werden om patenten op te rekken. De goedkeuring van het 'Oxford-vaccin' verliep trager dan gehoopt. Ook legden veel Europese landen de inentingscampagnes met het vaccin even stil uit angst voor zeldzame bijwerkingen. Maar het allerergste is nog wel dat AstraZeneca zijn afspraken over levering van het vaccin niet nakomt, in ieder geval niet in de Europese Unie. Bovendien verloopt ook de productie moeizaam. Vast staat inmiddels wel dat AstraZeneca erin is geslaagd een goedkoop vaccin te maken. De vaccins van Pfizer-Biontech en Moderna zijn zes tot acht keer zo duur. Toch denkt AstraZeneca nog steeds het verschil te kunnen maken, zeker in de armere landen. De onderneming houdt vast aan zijn ambitie om dit jaar 3 miljard doses te produceren. Dat is veel meer dan andere Westerse bedrijven die een goedgekeurd vaccin tegen Covid hebben. Het is kortom niet uitgesloten dat AstraZeneca zich nog herpakt, ook al omdat het vaccin volgens de laatste inzichten heel effectief is. Bovendien blijkt de zeldzame bijwerking van een bijzondere bloedstolling goed behandelbaar.
Vervolg krantenkoppen op Donderdag 25 maart 2020 Kabinet hield zich aan Corona-regels, maar burger verwacht meer van leiders Donderdag bleek Ollongren positief te hebben getest op het coronavirus. Net als andere kabinetsleden had ze zich woensdag laten testen. Dat laatste was noodzakelijk doordat de kabinetsleden met Mona Keijzer, die als eerste positief getest was hadden vergaderd. Ollongren was in afwachting van de uitslag donderdagochtend toch naar het Binnenhof gegaan om gesprekken te voeren over de formatie. Daar ontstond ophef over. Ollongren had zich echter wel exact aan de regels gehouden: De richtlijnen voor het bron- en contactonderzoek van het RIVM maken onderscheid tussen drie risico-categorieën: ‘huisgenoten’, ‘nauwe contacten’ en ‘overige contacten’. Onder ‘overige contacten’ valt bijvoorbeeld wanneer iemand langer dan een kwartier maar wel op een minimumafstand van 1,5 meter in een ruimte is geweest met een geïnfecteerd persoon. In afwachting van de uitslag hoeft men dan niet thuis te blijven. De bovengenoemde kabinetsvergadering viel onder deze derde risico-categorie. Ollengren had de regels dus naar de letter gevolgd. Ditzelfde gold voor Premier Rutte, die Donderdag weliswaar negatief bleek, maar op de dag van de test, Woensdag, door was blijven werken. Hij werd ook betrokken in de ophef. Blijkbaar wordt in een belangrijke crisis van leiders meer verwacht, dan zich precies aan de regels houden. Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat de naleving van de coronaregels door de bevolking langzaam afkalft. En dat terwijl juist het naleven van de gedragsregels van cruciaal belang is, zolang maar een klein deel van de bevolking is gevaccineerd. Het kabinet heeft nu wél een ‘voorbeeldige’ stap gezet: voorlopig vergadert de ministerraad alleen nog online.
Krantenkoppen Vrijdag 26 maart 2021
EU en China veroordelen elkaar, maar zijn veroordeeld tot elkaar Reminder. Dit artikel geef ik vrijwel volledig weer omdat het belangrijk is voor het doel van deze website. Dit doel is: gedurende een wereldwijde crisis, aan de hand van mediateksten laten zien, waar de blokkades liggen voor een maatschappelijke transitie. Voor dit doel is het ook belangrijk wereldwijde wederzijdse afhankelijkheden te betrekken. Hiertoe is gekozen voor het betrekken van mediateksten over zowel 'Europa' als China.
De EU, de VS en China zijn in een sanctiegevecht verwikkeld geraakt. Europese bedrijven vrezen klem te komen zitten.
Illustratie: Studio Krant
De laatste keer dat de EU sancties oplegde aan China was in 1989. Dat betrof een wapenembargo, na het bloedig neerslaan van de protesten op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking. Dat was een andere wereld. De economieën van China, de EU en de Verenigde Staten zijn nu veel meer geïntegreerd. Het Chinees-Europese investeringsakkoord, dat Brussel en Peking in december 2020 sloten, onderstreept dat. Het moet de partijen meer toegang tot elkaars markt geven. Maar juist met inniger economische banden kan een politieke ruzie tot meer schade leiden. Zeker Europese bedrijven vrezen klem te raken. Echter recent, In de kwestie-Xinjiang, waren sancties onvermijdelijk meent een goed ingevoerde diplomaat: “Er komt steeds meer bewijs bovendrijven van wat zich daar afspeelt met de Oeigoeren. De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Antony Blinken sprak al van genocide. De EU kon moeilijk achterblijven”. De EU heeft strafmaatregelen genomen tegen vier Chinese topfunctionarissen wegens de schending van de mensenrechten van de Oeigoerse moslimminderheid in de provincie Xinjiang. Torpedeert Europa het investeringsakkoord tussen de Europese Unie en China met de EU-strafmaatregelen? Het zou zomaar kunnen. Amerikaanse bedrijven kunnen de grote Chinese markt niet negeren, maar opereren vaker in de dienstensector, die China streng reguleert. Geld verdienen in China is daardoor voor Amerika toch al lastiger. Europese ondernemingen zitten in China meer in de verwerkende industrie, en dat levert meer op. Daardoor heeft Peking meer mogelijkheden om de Europeanen te vergelden. Zeker voor de Duitse economie “staat veel op het spel”, onderstreept Gabriel Felbermayr, president van het Institut für Weltwirtschaft (IfW) in Kiel. “China is lucratief voor Deutschland AG. ‘Anders dan bedrijven uit veel andere landen zijn Duitse concerns in China winstgevend”. Europese bedrijfsvertegenwoordigers willen niet graag praten over het conflict. Ze zijn bang voor woorden die verkeerd vallen. De Zweedse kledingketen H&M ondervond dat deze week. Hun commentaar op de onderdrukking van de Oeigoeren dreigt nu te leiden tot een boycot in China, waar H&M 5,2% van zijn omzet haalt. Het Zweedse meubelconcern Ikea heeft ook een probleem. Zij zet in op de verkoop van zonnepanelen, maar vrijdag kwam uit dat leverancier Jinko grondstoffen voor de panelen uit Xinjiang haalt, en dat Jinko mogelijk ook dwangarbeiders heeft ingezet. Ikea bekijkt nu of het elders panelen gaat inkopen. Het Amerikaanse sportmerk Nike riskeert eveneens een boycot vanwege een oude verklaring over Xinjiang. De belangen zijn groot. De Duitse machinebouwers verkochten vorig jaar voor €18 mrd aan China. Volkswagen haalde in 2019 42% van zijn omzet uit China, voor BMW en Adidas was het respectievelijk 34% en 22%. ASML zit op 18%, AkzoNobel op 14% en Philips op ruim 12%. Tussen de VS en China is de animositeit inmiddels flink opgelopen. Bij een recente ontmoeting in Alaska tussen topdiplomaten van de VS en China zei minister Blinken dat het beleid van China een bedreiging vormt ‘voor de op regels gebaseerde orde, die de stabiliteit in de wereld waarborgt’. Het wordt soms geassocieerd met de met de Koude Oorlog met Rusland. Maar de hier eerder genoemde internationale topeconoom Gabriel Felbermayr vindt dit “onzin: De economische integratie tussen het Westen en China is vele malen groter dan wat het Westen ooit had met de Sovjet-Unie”. China schakelde over van een compleet export-georiënteerd model, naar een model dat meer gebaseerd is op invoer en buitenlandse investeringen. Dat heeft het land kwetsbaarder gemaakt. De grote blokken zijn zo met elkaar verstrengeld geraakt, dat ze tot elkaar veroordeeld lijken. Dat strekt zich ook uit naar andere sectoren: Het klimaatbeleid bijvoorbeeld. Als zij niet meewerken, kan je bij wijze van spreken net zo goed niets doen. De vraag is dan wel in hoeverre China zelf samenwerking wil. Het land streeft naar autonomie op zoveel mogelijk gebieden. Tegen 2025 moeten Chinese auto's op de thuismarkt bijvoorbeeld een marktaandeel hebben van 80%, eenzelfde percentage geldt voor Chinese industriële robots. Het plan Made in China 2025 moet de Volksrepubliek de technologische grootmacht van de 21ste eeuw maken. Die visie werkt tegelijk defensief: De Nederlandse chipmachinebouwer ASML bijvoorbeeld, wacht al twee jaar op toestemming om zijn nieuwste chipmachines naar China te exporteren. Internationaal verhardt het politieke klimaat. Wel is er al veel langer, al jaren, een ontvlechting gaande van productie- en waardeketens in de industrie. Gabriel Felbermayr weer: “Twintig jaar geleden bestond 40% à 45% van de Chinese export uit producten die zijn gemaakt met grondstoffen en onderdelen van buiten China. Nu is dat 10% tot 2%'. Maar dat betekent niet dat China minder belangrijk is voor Duitse bedrijven. Het geeft hooguit aan dat de manier waarop ze in China opereren is veranderd”. Politieke verharding zit aan de kant van China bijvoorbeeld in de uitspraak van Xi Jinping j.l. november ‘dat China krachtige maatregelen moet nemen tegen buitenlandse spelers, die Chinese bedrijven willen bevoorraden. Van de kant van de VS kwamen belemmeringen voor leveranties van onderdelen aan Chinese tech-bedrijven. De reactie van Europa wordt door de handelsexpert van VNO-NCW (Nederlandse werkgeversorganisatie) geschetst met ‘dat Brussel het begrijpelijkerwijs heeft over strategische autonomie van de EU. Dat Brussel” China heeft bestempeld als systeemrivaal‘. Gabriel Felbermayr denkt dat de vergrote nadruk van de EU en de VS op het respecteren van mensenrechten niet per definitie tot een permanente verkilling in de banden met China hoeft te leiden. “Wat we nu hebben is gecontroleerde escalatie, als signaal naar onze overzeese partners”. Het Europees-Chinese investeringsverdrag hoeft ook niet te stranden, aldus deze topeconoom: “De huidige sancties maken het juist mogelijk voor het Europees Parlement om het verdrag begin 2022 te ratificeren. De genomen strafmaatregelen geven aan dat er instrumenten beschikbaar zijn om China te straffen voor inbreuken op de mensenrechten”.
Vervolg Krantenkoppen Vrijdag 26 maart 2021
Het Duitse Constitutionele Hof zet rem op coronasteunpakket EU Ook dit artikel is vrijwel volledig weergegeven: Europese samenwerking is van belang voor het bereiken een zeker geopolitiek machtsevenwicht in het belang van een maatschappelijke transitie. De Duitse Bondsdag stemde donderdag met overgrote meerderheid in met het zogenaamde eigenmiddelenbesluit, waarmee de Europese Commissie via uitgifte van obligaties €750 mrd kan gaan aantrekken op de kapitaalmarkt. De bedoeling is vervolgens dat geld uit te lenen aan de EU-lidstaten, zodat die dat kunnen investeren teneinde de coronaschade te herstellen en hun economie te moderniseren en verduurzamen. De landen moeten het geld deels terugbetalen. Op vrijdag stemde de Bondsraad in Berlijn eveneens met het besluit in. Echter, de organisatie Bündnis Bürgerwille vroeg de Duitse rechter om in te grijpen. Niet alleen willen de klagers dat er een beslissing komt over de grondwettelijkheid van de financiering van de Europese begroting doordat de Europese Commissie obligaties uitgeeft. Ze willen ook dat Duitse wetgeving daarover niet van kracht kan worden vooraleer daar een oordeel over is geveld. Volgens Bündnis Bürgerwille is het eigenmiddelen besluit in strijd met het Europees Verdrag, en loopt Duitsland het risico dat het de gehele som van €750 mrd moet ophoesten als andere lidstaten zich niet aan hun verplichtingen houden. Desgevraagd zegt Fabian Amtenbrink, hoogleraar Europees Recht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, dat ‘inderdaad hierdoor de grondwettelijke rol van het Duitse parlement als begrotingsinstantie in het gedrang zou kunnen komen'. Het Duits Constitutioneel Hof in Karlsruhe heeft Vrijdag bepaald dat president Frank-Walter Steinmeier deze cruciale wet voor het coronasteunpakket, “Next Generation EU” geheten, voorlopig niet kan ondertekenen. “Voorlopig” niet. Het is namelijk een zogenaamd “Hängebeschluss”. Dat wil zeggen een soort tussenvonnis, in aanloop naar de inhoudelijke behandeling van het echte kort geding dat is aangespannen tegen de Duitse wet. Dit laatste kan jaren in beslag nemen. Amtenbrink zegt, dat je toch kunt spreken van: "Er is een potentieel bommetje gelegd. We weten dat het BVG (BundesVerfassungsGericht of het Duitse Constitutionele Hof) kritisch is over de verdeling van de bevoegdheden tussen lidstaten en de EU. Het Duits Constitutioneel Hof bezorgde de Europese rechtsorde vorig jaar ook al een optater, toen het oordeelde dat de Europese Centrale Bank (ECB) een opkoopprogramma voor obligaties niet goed had onderbouwd. Uiteindelijk werd toen de kou uit de lucht gehaald doordat de ECB een uitgebreide onderbouwing van haar beleid publiceerde. Maar als nu de BVG in het geval van het Eigenmiddelenbesluit gaat oordelen dat daarmee het Europees recht in het geding is, kunnen ze de zaak voorleggen aan het Europees Hof van Justitie in Luxemburg. Kortom, dit is een eerste kleine stap in het volgende hoofdstuk in de kroniek van het BVG en de Europese crisismaatregelen’. Vervolg krantenkoppen Vrijdag 26 maart 2021
De wal keert het schip: onze wereldeconomie loopt vast in gigantisme. Kolossale bedrijven vergeleken met flexibele kleine. Column Matthijs Bouman Enigszins ingekort. Op de Ever Given, het containerschip dat sinds deze week het Suezkanaal blokkeert, passen maximaal 20.388 standaardcontainers van 20 voet (6,1 meter) lang. De meeste zeecontainers zijn tegenwoordig twee keer zo lang, dus de maximale lading van het schip is ruim tienduizend van die grote stalen dozen. De inhoud van de laadruimte wordt aangeduid met TEU: Eén TEU (Twenty Foot Equivalent Unit) is 6,10 meter lang, 2,44 m breed en meestal 2,59 m hoog. De Ever Given heeft een laadruimte van 20.124 TEU. De Ever Given is een van de reuzen van de oceaan. Maar niet de allergrootste. De allergrootste behoort tot een Zuid-Koreaanse rederij, met een vrachtcapaciteit van 23.964 TEU. In de wereld van de containerschepen geldt al ruim zestig jaar de wet van de schaalvoordelen: de grootste wint. Op het eerste containerschip (1956) pasten slechts 58 standaardcontainers. Ruim tien jaar later voeren er schepen met meer dan 700 containers aan dek (1500 TEU). In 1969 ging de Encounter Bay te water, met een capaciteit van meer dan 1500 TEU. De beperkte breedte en diepte van de grote kanalen en de lengte van de zeesluizen, houden de reuzengroei nog enigszins in toom. Maar de afgelopen week bleek wel dat de randen van wat mogelijk is, worden opgezocht. De wereldhandel is inmiddels ongeveer verdubbeld. Productieketens werden over de wereld verspreid. Het transport van halffabricaten nam daardoor sterk toe. En daarmee ook de noodzaak van lage vervoerskosten en van steeds efficiëntere afhandeling in de haven. Maar misschien gaat de wal het schip keren, zoals nu het vastlopen van de Ever Given laat zien. O.a. de econoom Marc Levinson waarschuwt al langer voor het geloof in de schaalvoordelen. Levinson deed dat in zijn prijswinnende boek over de rol van de container in de globalisering. De megaschepen zorgen al langer voor opstoppingen in de havens. Gigantisme, noemt de Belgische econoom Geert Noels het geloof in ‘groot is goed’. ‘Groter, grootst’ geeft verlies van flexibiliteit, van doeltreffendheid, van ‘op maat’. Het is juist slecht voor alles en voor iedereen. Het zet de samenleving klem. Op de omslag van de volgende editie van zijn boek zou hij een foto van de gestrande Ever Given moeten zetten.
Krantenkop Zaterdag 27 maart 2021 Commerciële testmarkt dreigt weer net zo snel te verdwijnen als die opkwam (Column) Sterk ingekorte, maar verder wel letterlijke weergave Nee, Rutte moet een ‘functie elders’ krijgen. Voor het eerst geloof ik Rutte echt niet meer. Zoals donderdagavond, toen hij voor de NOS-camera’s beweerde helemaal niet te hebben gesuggereerd dat Pieter Omtzigt elders een functie moet krijgen. Want het is wederom Omtzigt die de lastige vragen stelt. Ik vraag me vaak af waarom zoveel mensen op Rutte blijven stemmen. Hebben zij ook last van die plotselinge voorkeur voor autoritair leiderschap? Overal in de wereld zie je dat men zo langzamerhand sterke leiders belangrijker vindt dan democratie of rechtvaardigheid. Den Haag gaat zich er in ieder geval steeds meer naar gedragen. Zo’n overleg, over hoe je vervelende elementen uit de Kamer kunt verwijderen, is precies die karakteristieke arrogantie die je kunt verwachten van sterke leiders. Ze komen gewoon overal mee weg. Rutte ook.
Krantenkop Zondag 28 maart 2021 Voor pakketbezorgers kunnen de lockdowns niet lang genoeg duren
Krantenkoppen Zaterdag 29 maart 2021 Zwakheden in vaccinatiestrategie komen opnieuw bloot te liggen Bij de GGD’s en de huisartsen bleken eerder voor het vaccin maar de helft van de prikplaatsen beschikbaar. Dan zijn er de vele nauwkeurig gedefinieerde doelgroepen, die allemaal op een ander moment met een ander vaccin worden gevaccineerd, door verschillende partijen: Bewoners van verpleeghuizen door de instellingsarts. Thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder bij een prikstraat van de GGD. Thuiswonenden tussen de 60 en 65 jaar oud naar de huisarts. Elke extra doelgroep betekent meer extra onzekerheden. Extra onzekerheden ook voor de planning. De planning hééft al te maken met dat de systemen waarin de vaccinaties worden verwerkt nog niet volledig aan die van het RIVM zijn gekoppeld. Daarbij komt nu dat voor sommige doelgroepen niet bekend is hoe groot die groep exact is. Ook krijgen 60-plussers die al zijn ingeënt omdat ze in de zorg werken nog een oproep zich bij de huisarts te laten vaccineren. Nu blijkt weer, dat de inhaalactie, die demissionair minister De Jonge beloofde na de AstraZeneca twijfels, niet goed heeft gewerkt. Slechts ongeveer twee derde van de beloofde prikken werden gezet. Hoe kan dat? Het begon al met dat de GGD’s de eerste 50.000 tijdslots niet gevuld kregen: Jaap van Delden, bij het RIVM verantwoordelijk voor de uitvoering van de vaccinatie-strategie, stelt dat veel mensen niet op korte termijn beschikbaar waren. Dat bleek onder andere uit de bijzonder grote drukte bij de callcenters: Er kwamen op één dag 130.000 telefoontjes binnen waardoor de lijnen overbelast raakten. Er zullen ook mensen zijn die geen geduld hadden om zo lang te wachten. Mensen die te lang moesten wachten, zijn mogelijk afgehaakt. “Nu zie je wel dat de afspraken die we vorige week wilden maken, beginnen vol te stromen. Dus op een later moment dan we hadden gehoopt”. Tot zo ver Van Delden. Daarnaast spelen nog steeds de bovengenoemde al eerder bestaande zwakheden in de vaccinatiestrategie.
Vervolg Krantenkoppen Maandag 29 maart 2021 Zo’n 15.000 Nederlanders lijden maandenlang aan de gevolgen van coronabesmetting Het zijn de long-Covid-patiënten. Ook mensen die nog volop werkten. Ze waren fit, sportief, vielen buiten alle kwetsbaarheids-statistieken. Ze kwamen niet in het ziekenhuis door Covid-19 en gingen er niet aan dood. Ze zijn dus niet in díe cijfers te zien. In oktober 2020 is het netwerk ‘C-support’ opgericht in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, naar het voorbeeld van Q-support, dat zes jaar na de uitbraak van Q-koorts werd opgericht. Het netwerk steunt patiënten en verzamelt en deelt kennis over de nieuwe ziekte. Volgens C-support zijn de meeste long-Covid-patiënten tussen de 20 en 70 jaar; de jongste is 14, de oudste 82. Er is geen peil op te trekken wie long-Covid krijgt. Longarts Gert-Jan Braunstahl, die werkt in het Franciscus Gasthuis & Vlietland in Rotterdam, vertelt “poli’s vol” te hebben met deze patiënten. “Objectief is er weinig te vinden met een CT-scan of ander onderzoek. Maar iedereen beschrijft dezelfde klachten: moe, hoofdpijn, longpijn en hartkloppingen”. Veel long-Covid-patiënten hebben volgens C-support grote financiële zorgen. Veel twintigers en dertigers, zonder vast arbeidscontract, leverden afgelopen jaar al 30 procent van hun inkomen in, zegt C-support. De meeste zzp-ers hebben geen arbeidsongeschiktheidsverzekering omdat die duur zijn voor zelfstandigen.
Krantenkoppen Dinsdag 30 maart 1921 De wetenschappelijke wereld achter testen Column door hoogleraar wetenschapsantropologie Amade Mçharek. Sterk ingekort Amade Mcharek onderzoekt hoe genetica onze wereld, wie we zijn, en hoe we ons tot elkaar verhouden verandert. Genetica zal voorlopige onze wereld blijven veranderen. Achter de veelbesproken woorden "testen, testen, testen" zitten drie belangwekkende letters: PCR, ofwel Polymerase Chain Reaction. Ik had nooit kunnen bevroeden dat deze technologie ooit zo alledaags zou worden. Een PCR-apparaat is vandaag de dag een klein, handzaam apparaat dat in een keuken niet zou misstaan. In laboratoria wordt het steeds vaker gekoppeld aan een robot die het pipeteerwerk doet. Miljoenen burgers hebben de PCR-test één of meerdere malen gedaan. De test was voor velen het ticket waarmee ze de werkvloer weer konden betreden, weer naar school mochten gaan of in het vliegtuig mochten stappen. Zonder PCR was het niet mogelijk geweest om in 2002 zo snel het SARS-virus te bepalen en te reconstrueren waar het vandaan kwam. Dat zou anders decennia hebben geduurd. Zonder PCR hadden we de bijbehorende testen niet kunnen ontwikkelen. PCR zorgt niet alleen voor snelheid in het onderzoek. Het succes en de reikwijdte van het forensisch DNA-bewijs, van zware misdrijven tot de kleinere als inbraken en autokraken, is gebaseerd op PCR: PCR maakt het mogelijk om minuscule hoeveelheden DNA te onderzoeken. Ik ben mijn onderzoek begonnen in het Forensisch Laboratorium voor DNA Onderzoek (FLDO). Het FLDO werd in 1994, met de introductie van het DNA-bewijs in het Nederlands strafrecht, opgericht. Het produceert DNA-profielen voor strafzaken en heeft daarnaast een onderzoek poot. Ik leerde DNA profielen van apen te vermeerderen of kopiëren. Om die te kunnen vermeerderen moeten eerst met de PCR techniek, de nodige ingrediënten worden toegevoegd. Dat gebeurt in het Pre-PCR-lab. Vervolgens vindt in het Post-PCR-lab de vermeerdering plaats. Dat proces voltrekt zich in een PCR apparaat. Mijn begeleider tekende voor me uit wat er in het apparaat gebeurde. In dit proces wordt de normale celdeling in DNA nagebootst. Dit proces wordt, behalve door de toevoeging van ingrediënten ook mogelijk gemaakt door zeer snelle temperatuurwisselingen. Van die ingrediënten is het enzym polymerase het belangrijkste ontdekte puzzelstukje geweest. De uitvinder Kary Mullis heeft in 1993 de Nobelprijs voor scheikunde in ontvangst mogen nemen voor dit puzzelstukje in het kunnen nabootsing van celdeling. Daaraan ging in de jaren zestig de ontdekking vooraf van een bepaalde bacterie in de geisers van Yellowstone Park in Californië. Voor het kunstmatig kopiëren van DNA moet het verhit kunnen worden. Het polymerase enzym van deze bacterie blijft zelfs bij 95°C actief.
Vervolg Krantenkoppen Dinsdag 30 maart 2021 Ruttes claim op absolute macht column van Maxim Februari, jurist en schrijver Vrijwel integraal hier weergegeven “Doe de deur open kindertjes. Ik ben het. Dit is niet de poot is van een boze wolf, maar van een volstrekt raisonnabele geit”. In de hoeveelste golf zitten we inmiddels? Ik ben de tel onderweg kwijtgeraakt. De derde, geloof ik. Achteraf zal de staart van de ene besmettingsgolf de kop van de volgende blijken te zijn. Zelf ben ik ogenblikkelijk overstag gegaan voor de crisismaatregelen: ik ben nu eenmaal geboren om te volgen in plaats van te leiden. Maar het probleem van de chronische crisisstemming is wel dat de crisisaanpak binnenkort automatisch de standaardaanpak wordt. Het opsluiten van de gehele bevolking wordt dan een simpele manier om problemen te voorkomen. Goed idee? Nee. Neem de avondklok. Zullen we de avondklok dus ook maar invoeren voor beleidsdoelen op het gebied van criminaliteit? Een lockdown ten behoeve van de verkeersveiligheid? Moeten we niet eens over onze omgang met risico’s praten? In de eerste opwinding van een jaar geleden, toen we geen idee hadden wat er aan de hand was, was het als burger best slim even de aanwijzingen van de kapitein te volgen. Dat ging ook vanzelf. Maar bij doorgebroken inzicht moet een gesprek op gang komen over de toekomst van deze maatregelen. De status ervan. In Engeland heeft Jonathan Sumption, een onlangs gepensioneerd lid van het Britse Supreme Court, burgerlijke ongehoorzaamheid al begrijpelijk genoemd. Eerder had hij aan de rechtenfaculteit van Cambridge gezegd dat de Covid-beperkingen alle ingrediënten bevatten van totalitarisme. De maatregelen zijn niet bedoeld om ons te beschermen, zegt hij, maar om politici te beschermen tegen kritiek als er iets misgaat. Britse politici die het daar mee eens zijn durven hun hoofd niet op het hakblok te leggen en dus is er nauwelijks Britse oppositie. Lord Sumption intussen zegt 'gewoon dezelfde bezonken liberaal uit het politieke midden te zijn, die hij altijd is geweest'. Als een al even bezonken liberaal uit het liberale midden, ben ik het volstrekt met hem eens: een democratische rechtsstaat kan alleen bestaan bij gratie van een politieke gemeenschap en een politieke gemeenschap help je om zeep door massaal overheidsdwang uit te oefenen. Dat de minister-president niet bespreekt welk risico acceptabel is en onder welke condities de maatregelen weer worden ingetrokken, is een claim op absolute macht. Het wetsvoorstel voor de Tijdelijke Wet Testbewijzen Covid-19 gebiedt je op straffe van een boete een gezondheidsbewijs te tonen bij deelname aan maatschappelijke activiteiten. Dat is een radicale ingreep in een open samenleving en verdient fundamentele kritiek. Mensen uitsluiten van de samenleving zonder discussie. We doen maar wat. Eigenlijk is het gewoon een dubieus gebrek aan burgerzin.
Tessa: Ik heb deze column niet zonder relativerende gedachten daarbij gelezen. Maar uiteindelijk vind ik, dat het probleem wat Februari aansnijdt best heel scherp gesteld kan worden. Ik ben het helemaal eens met Februari waar zij stelt, dat sommige maatregelen aan de grondrechten van burgers raken. In persconferenties wordt dat inderdaad eerder ‘niet’, dan ‘nauwelijks’, aangeroerd. En dat er weinig bewustzijn wordt getoond voor dat burgers wat betreft onder andere toenemend verkeer en criminaliteit in een risico samenleving leven. Zoals al vaak hier ter sprake is gekomen, wordt in de Covid-persconferenties te snel gegrepen naar ‘nood breekt wet’. En mensen die zich daar niet aan houden, daar tegen ageren, demonstreren enzovoort, worden met evenveel woorden in persconferenties te snel voor onvolwassen, dom of gek verklaard. En inderdaad, zoals hier door mij verschillende keren tussendoor gezegd, ‘spande Rutte hierin de kroon’. Hij bond pas in, toen andere bestuurders, deskundigen en wetenschappers, na de eerste schrik van de snelle verspreiding van het virus in toenemende mate hun stemmen gingen verheffen tegen de oppervlakkige beoordelingen van burgers in persconferenties en met name van jongeren. Wanneer je de persconferenties van Rutte en de Jonge gevolgd hebt tijdens de elkaar opvolgende besmetting golven wordt ook in toenemende mate een einde beloofd aan de verschillende maatregelen en daarbij ook de voorwaarden daarvoor geformuleerd. 'Perspectief bieden' werd een gevleugelde uitdrukking. Het 'stappenplan' en het 'dashboard' werden instrumenten daartoe. In deze website is ook op veel plaatsen gesignaleerd, dat het kabinet, onder druk van groeperingen in de samenleving, beargumenteerd, maatregelen ging versoepelen; met name met het oog op de vrijheid van jongeren en openstelling van scholen.
Krantenkoppen van Woensdag 31 maart 2021
Wanneer steekt rechter een stokje tussen ‘geen bonus bij staatssteun’. De oud-bestuursvoorzitter Dave van der Heyde van scheepsbouwer Royal IHC (Industriële Handels Compagnie), heeft toch een vergoeding gekregen voor zijn gedwongen vertrek vorig jaar. IHC werd vorig jaar door de Nederlandse staat gered van een faillissement. De staat had voor het verstrekken van honderden miljoenen euro's aan financiële steun juist als harde voorwaarde gesteld dat de ceo bij zijn vertrek geen enkele vergoeding mocht ontvangen. Drie dagen voordat de staat de reddingsactie van IHC bekendmaakte, sloot het bedrijf een vaststellingsovereenkomst met toenmalig ceo Vander Heyde. Daarin was vastgelegd dat zijn arbeidscontract per 1 november 2020 wordt opgezegd. Een mogelijke betaling van een vertrekbonus en de hoogte daarvan ging men voorleggen aan de rechter. Afgelopen december was de uitspraak. In een woensdag gepubliceerd vonnis van de Amsterdamse kantonrechter. De oud-ceo maakte volgens de rechter aanspraak op de vertrekvergoeding, zoals die in het contract was vastgelegd, namelijk een bruto jaarsalaris. In het vonnis van de kantonrechter staat te lezen: “Het feit dat IHC zich gedwongen voelde om de voorwaarde van de staat te accepteren om een faillissement te voorkomen, maakt niet dat de oud-ceo geen beroep kan doen op de beëindigingsvergoeding. Ook al omdat de voorwaarde werd gesteld door een derde die geen partij was bij de arbeidsovereenkomst en waarop verzoeker (de oud-ceo) ook geen enkele invloed heeft gehad”. Van der Heyde eiste in de rechtszaak overigens een veel hogere vertrekvergoeding, onder meer voor de certificaten IHC die hij met een lening had aangeschaft. Door de reddingsactie waren deze waardeloos geworden. Maar daar gaat de rechter niet in mee. Deze uitspraak betekent een gevoelige nederlaag voor de staat. In de brief die toenmalig minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat (EZK) vorig jaar april naar de Tweede Kamer over de reddingsoperatie stuurde, staat immers de volgende zinsnede bij de randvoorwaarden voor de overheidssteun: 'De huidige ceo vertrekt zonder transitievergoeding en er worden dit jaar geen bonussen en geen dividend uitgekeerd.' En in antwoord op Kamervragen over de steun aan IHC bevestigde de minister twee maanden later nog eens dat de vertrekkende ceo geen enkele vorm van vergoeding zou meekrijgen. Een woordvoerder van het ministerie van EZK voegt daar nu, na vragen van het Financieel Dagblad, aan toe ‘dat het uiteindelijke oordeel over de voorwaarden van zijn vertrek echter aan de rechter is'. Evert Verhulp, hoogleraar arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam: “Deze uitspraak van de rechter verbaast me niets. Deze uitspraak zat er in. De staat had er niet bij IHC, maar bij Vander Heyde op aan had moeten dringen om af te zien van een vergoeding. Dat zag je ook bij KLM. De overheid springt dan alleen bij op voorwaarde dat de directie toezegt af te zien van een bonus”.
Vervolg Krantenkoppen van Woensdag 31 maart 2021 Tessa: Volgens mij loopt de journalistieke zoektocht naar de oorzaken van (de ‘krantenkop’:) “Nederland liep kans op miljoenen Oxford-vaccins mis”, op weinig of niets uit. Ik haal daarom uit dit artikel alleen de feiten over hoe de relaties tussen Oxford wetenschappers, het vaccin bedrijf Halix, de Nederlandse overheid en het bedrijf Astra Zeneca zijn verlopen. Het onderwerp wordt dan: De relaties waarin Nederland was betrokken voor het vaccin Astra Zeneca
foto ANP
De Universiteit van Oxford heeft Nederland al in een vroeg stadium van de pandemie, april 2020, gevraagd om te investeren in haar coronavaccin. Het concrete verzoek van Oxford aan de Nederlandse regering was om 10 miljoen euro te investeren in apparatuur in de Leidse vaccinfabriek Halix. Oxford University ontwikkelde het vaccin tegen corona, maar heeft zelf geen locatie om dat vaccin te kunnen produceren. Het Nederlandse Halix is een van de bedrijven die door Oxford University werden ingehuurd om het vaccin daadwerkelijk te maken. De Britse regering had in deze zelfde maand april zo'n 25 miljoen euro in Halix geïnvesteerd. Zij wilde niet nog meer buiten het eigen land investeren. Echter Oxford streefde naar een vijf keer grootschaliger productie dan na de Britse investering mogelijk was. Daarom richtte Oxford de ogen nu op Nederland. Uit een brief van Oxford aan premier Rutte: "Er zal waarschijnlijk een enorme vraag zijn naar vaccins als ze succesvol door de testen komen. Hoogstwaarschijnlijk zullen de hoeveelheden beschikbare vaccins dan enige maanden beperkt zijn. Om grote vertragingen te voorkomen moet de productiecapaciteit nu opgeschroefd worden". Premier Rutte en het ministerie van VWS zijn in gesprek gegaan met Oxford en Halix. In een later stadium heeft AstraZeneca, die zelf geen vaccins maakt, het vaccin van Oxford University gekocht. Astra Zeneca werd wereldwijd het enige bedrijf dat het vaccin mag verspreiden. Het bedrijf zoekt locaties om het vaccin te maken en te verpakken en doet alle juridische zaken en administratieve afhandelingen. Nadat AstraZeneca het vaccin van Oxford had overgenomen, werkten zij ook verder met Halix. Na de eerste gesprekken van premier Rutte en VWS met Oxford en Halix stopten deze gesprekken. Nadat farmaceut AstraZeneca het vaccin overgenomen had van Oxford had Halix laten weten dat er geen tekort aan financiering meer was, zo luidt ook nu de reactie van de RVD namens Rutte. De journalisten van dit artikel zijn er niet achter gekomen of en waarom de Nederlandse overheid het daarbij heeft gelaten.
Dit is de laatste ‘krantenkop’ in de maand maart. Hierna volgt de behandeling van het crisis verloop van april. April is de tweede maand van de piek van de derde golf in de pandemie crisis. Daarna volgt nog de piek van de vierde golf in de maanden november en december 2021. Die hiervoor het Menu.