Gedurende de maanden maart en april 2020 vond de eerste Coronagolf plaats                                                                                            Door de overheid werd de zogenaamde “Intelligente lockdown” ingevoerd.

INHOUD       

De ontdekking van Corona en van het testen op besmetting (Algemene Rekenkamer).                                                                        Inleiding op mijn behandeling van het hoogtepunt in de eerste golf gedurende de maanden maart en april 2020                                Besmettingen, opnames, overledenen                                                                                                                                                                De persconferenties                                                                                                                                                                                        Aanloop lockdown                                                                                                                                                                                              Pijnlijke sluiting verpleeghuizen                                                                                                                                                                      Economisch noodpakket                                                                                                                                                                                  Buiten is het volop Lente                                                                                                                                                                                      Hoe het coronabeleid van het kabinet tot stand komt

Korte geschiedenis van de beginperiode van Corona met nadruk op het testen van besmetting (Algemene Rekenkamer 23-9-2020)

31 december 2019 rapporteert de gemeentelijke gezondheidscommissie van Wuhan, China, een cluster van 27 patiënten met longontsteking met een onbekende oorzaak op hun website. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) maakt zich zorgen.              2 januari  2020 informeert zij het wereldwijde netwerk van organisaties op het gebied van infectieziektebestrijding.                        Onderzoekers van het Chinese Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding rapporteren op 9 januari dat zij een nieuw coronavirus hebben geïdentificeerd dat verwant is aan SARS: SARS-CoV-2.                                                                                                                          In Nederland is het Viroscience Laboratorium van het Erasmus MC als WHO expertisecentrum betrokken bij de respons tegen het nieuwe coronavirus. Samen met het laboratorium van het Centrum Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en laboratorium Surveillance (IDS) van het RIVM slagen zij er in korte tijd in om testen voor het nieuwe coronavirus te ontwikkelen en deze te implementeren.                                                                                                                                                                                                            Vertegenwoordigers van het RIVM, Erasmus MC en de GGD’s bespreken twee keer per week de ontwikkelingen in het responseteam. Omdat zij in de uitbraak van dit nieuwe coronavirus een potentiële crisis zien, roept het RIVM op 24 januari het Outbreak Management Team (OMT) bijeen.                                                                                                                                                          Deze stelt op basis van wat op dat moment bekend is een casusdefinitie vast. Deze beschrijft wanneer een persoon verdacht wordt van COVID19 en vormt de basis voor het testbeleid.                                                                                                                                28 januari wordt COVID-19, op advies van het OMT, een "groep A-meldingsplichtige infectieziekte".                                                          Volgens de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft vanaf dat moment de minister van VWS de leiding over de bestrijding, en kan hij aanwijzingen geven en een landelijk uniforme aanpak coördineren.                                                                                                                  29 januari publiceert het RIVM de eerste versie van de COVID-19 richtlijn met onder meer algemene gedragsregels, het beleid bij specifieke beroepen en risicogroepen, en uitleg over procedures.                                                                                                                      Deze richtlijn zal de daaropvolgende maanden veelvuldig geactualiseerd worden.                                                                                      27 februari 2020 is de eerste coronapatiënt in Nederland bekend. De minister voor Medische Zorg deelt deze informatie tijdens een live uitzending op televisie. Op dat moment zijn er wereldwijd 81.128 patiënten met COVID-19 gemeld, waarvan er 2.765 zijn overleden.                                                                                                                                                                                                                      Vanaf eind februari ook komen er, anders dan bij vorige epidemieën, signalen van dreigende tekorten aan diagnostische materialen voor laboratoria en persoonlijke beschermingsmiddelen. Bij eerdere epidemieën was dit niet het geval. Er is een tekort aan wattenstokjes voor de testafname en aan vloeistoffen benodigd voor de diagnostiek.                                                                           3 maart komt het kabinet voor het eerst in crisissamenstelling bijeen om over de verspreiding van het nieuwe coronavirus te spreken.                                                                                                                                                                                                                          Vanwege de materiaal schaarste en de toegenomen werkdruk bij de GGD’s, adviseert het OMT op 6 maart om gezinscontacten met klachten niet meer te testen maar hen als positief te beschouwen. De tekorten zijn geen gevolg van meer COVID-19 diagnostiek in Nederland, maar van leveringsproblemen die het gevolg zijn van een wereldwijde toename van de vraag en door vervoersrestricties. Het afnemen van testmonsters en de COVID-19 diagnostiek komen hierdoor in de knel,. Hetzelfde geldt voor de diagnostiek voor de reguliere patiëntenzorg.                                                                                                                                                Tekorten zijn ook een gevolg van dat het Ministerie van VWS en het RIVM aanvankelijk geen inzicht hebben in de testcapaciteit bij laboratoria en in de voorraden en behoefte aan specifieke materialen.                                                                                                              De microbiologen geven het dringende advies om “noodzakelijke directe en korte termijn acties” te ondernemen. Zo moeten er substantiële voorraden beschikbaar komen voor de laboratoria, bijvoorbeeld door voorraden van veterinaire laboratoria te gebruiken.

Tot zover de rapportering van de Algemene Rekenkamer in september 2020

Inleiding

Zoals gezegd, ga ik langs een hele grove tijdlijn terugkijken. Dat wil zeggen dat ik feiten (besmettingen enz.), persconferenties, maatregelen en mediateksten meld en bespreek zoals die zich voordoen rond de (pieken van) de Coronagolven. Niet alle ‘bronnen’ waar ik dacht 'de feiten' te kunnen vinden (Rijksoverheid, RIVM) waren daarover volledig. Met een journalistieke bron en gegevens van het Bureau voor de Statistiek erbij, vullen zij elkaar wel aan. 

De woordvoerders op persconferenties zijn premier Rutte en meestal de ministers, die mede verantwoordelijk zijn voor het beleid. Ook neemt een enkele keer RIVM directeur Jaap van Dissel er aan deel.  Alleen bij de eerst vermelde persconferentie heb ik ook aandacht geschonken aan de vragen van journalisten na afloop. Bij de volgende persconferenties heb ik daar van  afgezien, omdat juist  mediateksten op deze website al veel aandacht krijgen.. 

Naarmate de relevantie geef ik de persconferenties meer of minder letterlijk weer. Relevante punten zijn bijvoorbeeld allereerst de belangrijkste maatregelen en de mate van beargumentering daarvan. Dat laatste ook in verband met de transparantie van beleid en de kwaliteit van communicatie. 

Relevante punten zijn ook de plekken waar in de ministeriële presentaties bewegingen van burgers doorsijpelen. Er komen 'barstjes' in de aanvankelijke autoriteit die Rutte en Van Dissel samen uitstralen. Die aanvankelijke uitstraling ondergaat ook Tommy Wieringa blijkens zijn column in het NRC:   

25/26apr.’20                                                                                                                                                                                                            “Een krachtig beeld van onze tijd, dat van een persconferentie met op het podium een premier of president naast een directeur van het Rijks Medisch Instituut. Wat je er verder ook van denkt, de tandem Rutte-Van Dissel ademt een ouderwets soort betrouwbaarheid, die weldadig aandoet. Politiek die naar de wetenschap luistert, waar in veel andere landen de wetenschap wordt geacht naar de politiek te luisteren…..".   Tot zo ver Wieringa.

Daarnaast, zo vervolg ik weer, let ik bij de persconferenties ook, op welke toon of in welke stijl, gedragingen van burgers onder woorden worden gebracht. Daarbij wil ik nu opmerken, dat ik die communicatie stijl over het algemeen paternalistisch zou willen noemen; een ouderwetse aanspreekvorm.                                                                                                                                                              Die ouderwetse stijl is mede te herkennen aan '100 keer hetzelfde zeggen' en aan opmerkingen over gedragingen van burgers te beginnen met "Ik begrijp niet dat ... enz.".  Die stijl van aanspreken, met name van jongeren die niet 'gehoorzamen': werkt in het algemeen niet. Daarover kunnen moderne ouders en opvoeders meepraten. Ik bedoel: daar hoef je geen gedragswetenschapper voor te zijn.   

Rutte spant daarin de kroon.  

Naast de genoemde maningen en herhalingen zijn ook de vele dankwoorden die gericht worden tot alle denkbare medewerkers aan een zo goed mogelijke medische zorg, symptomatisch voor alle persconferenties. Ook 'het overgrote deel van de mensen die zich aan de regels houdt, wordt soms in die dank betrokken. Echter de negatieve lading, die in het algemeen de benadering van burgers in het algemeen en die van jongeren in het bijzonder, krijgt blijft opvallen.                                                                                         Dat is hier nu gezegd, zodat ik voorbeelden van bovenstaande maar een enkele keer zal weergeven.

Ook valt op dat alle zogenaamde "regels" en "maatregelen" voortdurende in de vorm worden gegoten van "vragen om", "adviezen", die later weliswaar "dringende adviezen" worden.  

Hieronder haal ik een column aan van Thijs Broers in Vrij Nederland van 2 oktober 2020 "Eigen verantwoordelijkheid als liberaal excuus". Daarvan geef ik slechts een gedeelte weer. Het gedeelte waar Broers  zich afvraagt of 'die spreekwoordelijke eigenzinnigheid van Nederlanders niet een mythe is'. 'Hebben Nederlanders niet bij uitstek te maken met een verwarring zaaiende overheid'.  Zelf zou ik er ook van kunnen maken: 'zit die eigenzinnigheid niet ook in de personen die het Coronabeleid vertegenwoordigen' (Menu: onder "Macht en Leiderschap": "MacIntyre"). 

Thuis Broers: Hoogleraar infectiepreventie en OMT-lid Andreas Voss – tevens geboren en getogen in Duitsland – verklaarde van de week in het AD dat Duitsers van nature gezagsgetrouwer zijn dan Nederlanders, en dat we in Nederland veel te veel discussiëren over het beleid: "Als je aan een Duitser zegt dat hij moet springen, dan zal hij vragen: hoe hoog? Een Nederlander vraagt: waarom?....  Iedereen in Nederland  mag zijn zegje doen, ook aan de talkshowtafels".

Nu kent iedereen wel anekdotisch bewijs van de gezagsgetrouwheid van de Duitsers, gaat Thijs Broers verder: Toen ik in Berlijn studeerde en op een doodstil kruispunt door een rood stoplicht fietste, werd ik van grote afstand nageroepen door een boze oudere heer: "Was machen Sie denn? Das ist ja verboten!"                                                                                                                                  En voorbeelden van de rebelse natuur van de Nederlanders zijn er ook te over, zoals het genoemde fietsen door rood in de grote steden, en werknemers die hun chef pas serieus nemen als ze zelf over alles mee mogen praten.                                                      Mark Rutte verwees in de eerste maanden van de coronacrisis ook naar de eigenzinnige Nederlandse volksaard, toen hij moest uitleggen waarom het kabinet geen verplichtender maatregelen wilde opleggen: een beroep op de ‘eigen verantwoordelijkheid’ zou hier te lande beter werken.                                                                                                                                                                                      De afgelopen weken begon ik me alleen af te vragen of die eigenzinnigheid niet vooral een mythe is, en een beroep op de eigen verantwoordelijkheid een excuus van de liberale premier om geen lastige verplichtingen te hoeven opleggen.                                    Die indruk bekroop me eigenlijk al in de eerste maanden van de coronacrisis, toen er vooral massale maatschappelijk ophef ontstond over mensen die zich níét aan de coronaregels hielden. Met telelens geschoten foto’s van groepjes wandelaars op het strand of in het bos leidden tot grote woede op de sociale media:  Het overgrote merendeel van de ‘eigenzinnige’ Nederlanders bleek zich heel snel aan te passen aan de nieuwe werkelijkheid"

Aldus de column van Thijs Broers in Vrij Nederland

Bij het weergeven van persconferenties van de eerste golf, maar dat geldt ook voor volgende golven, let ik ook op de fasering in hoe langzamerhand andere groeperingen dan 'ouderen en fysiek kwetsbaren', andere sectoren van de samenleving dan het ziekenhuiswezen, in het vizier van het overheidsbeleid komen. Ook wanneer en hoe verpleeghuizen en thuiszorg naast de ziekenhuizen worden genoemd. Wanneer en hoe de kunstsector genoemd gaat worden. En heel belangrijk: wanneer in het algemeen ook gedragswetenschappers een inbreng krijgen, meer verklaringen gaan gegeven worden voor gedragingen in het algemeen. In het verloop van deze tweede golf is daar zeker in de persconferenties de weerslag van te zien. Langzamerhand wordt de negatieve lading van de benadering van burgers aanzienlijk minder. Maar waardoor dat komt haal ik vooral uit de media. Daar wordt vaak ingegaan op de druk die op het kabinet wordt uitgeoefend door regionale overheden en gedragswetenschappers. In de media is veel aandacht voor waardoor de urgentie van elkaar blijven ontmoeten voor de ene groepering veel groter is dan bij de andere enzovoort. "Mentale" gezondheid, de kwaliteit van leven, gaat een grotere rol spelen. Echter: de kunstsector 'zit nergens mee aan tafel'. Alleen de media blijven haar podia bieden.  

Besmettingen, ziekenhuisbezettingen en aantallen overledenen

Eind maart 2020 bevinden zich 1044 coronapatiënten op de IC afdelingen van Nederlandse ziekenhuizen. Daarmee gaat dit aantal voor het eerst over de 1000.                                                                                                                                                                                      Met een totaal aan 1039 sterfgevallen door Corona stijgt het dodental tot boven de 1000.                                                                          (Bron, ook van veel feiten hieronder: “Tijdlijn, in overeenstemming met journalistieke normen”).

30 maart 2020 NRC, "Uitbreiding IC-bedden vergt het uiterste van ziekenhuizen", Frederiek Weeda in gesprek met zorgmedewerkers.

"Het bed zelf is nog te regelen, met alle middelen en mensen die nodig zijn voor intensive care zorg is het lastiger. (……….) ….  Normaal gesproken telt Nederland 1.150 intensive-care bedden. 

70 procent wordt doorgaans bezet door patiënten die een infarct, verkeersongeluk, bloedvergiftiging of zware operatie hebben gehad. Veel niet-spoedeisende operaties zijn nu uitgesteld waardoor 30 procent van de intensive care bedden tijdelijk niet wordt gebruikt. 

Maar het aantal Covid 19 patiënten op de intensive care groeit zo hard – alleen al de afgelopen acht dagen gemiddeld 100 mensen per dag – dat het aantal bedden in allerijl is uitgebreid tot 1.600.

De Covid-19 patiënten blijven bovendien lang op de IC – gemiddeld twee tot vier weken. Normaal verblijft een IC-patiënt hooguit een week op de intensive care. Tot nu toe zijn slechts twintig patiënten die op de IC lagen hersteld.

Gommers zei vorige week (16 maart) in de Kamer dat „de Nederlandse zorg het gewoon niet aankan” als er tussen de 2.500 en 3.000 IC-bedden nodig zijn.

„Een bed organiseren is niet moeilijk”, zegt een ziekenhuisdirecteur die net zijn intensive care heeft verdubbeld naar 28 plekken. „Ingewikkelder is apparatuur organiseren – beademingsmachines –, beschermend materiaal voor verpleegkundigen, zoals mondkapjes en brillen, medicijnen voor de patiënt die aan de beademing ligt [slaapmiddelen, spierverslappers en morfine] én het personeel zelf.

Hoelang houden zij het allemaal vol? Ze werken nu al meer uren dan normaal. We leiden in sneltreinvaart operatiekamer-assistentes en anesthesiemedewerkers op om de IC-verpleegkundigen bij te staan.”

Het UMC Groningen heeft over een week bijna drie keer zoveel IC-bedden als normaal, vertelt intensivist Peter van der Voort. „Het is een enorme organisatie om dat voor de patiënt veilig te doen. Daar hebben we onze zorgen over.

Het móét, en we doen het ook, maar je zult zien dat het een enorme wissel trekt op het personeel ….”.  

Daarnaast liggen er enkele duizenden patiënten met Covid-19 op de gewone verpleegafdelingen van de ziekenhuizen; tot maandag waren er 3.900 opgenomen. Velen herstellen zonder intensive care. Maar een deel is te zwak om te worden opgenomen op de IC. Verschillende ziekenhuizen hebben nu een palliatieve Covid-19-afdeling ingericht waar patiënten, veelal ouderen, kunnen sterven …. Enzovoort”.                                               Tot zover het NRC artikel

Begin april 2020 is de bezetting van het aantal IC bedden (met C-patiënten) meer dan verdubbeld: 2400.

In de loop van de eerste helft van april lopen zowel de besmettingen als de bezettingen van IC bedden als het aantal doden langzaamaan terug.

Half april blijkt een flinke toename overlijdensgevallen in verpleeghuizen

22 april 2020 Financieel Dagblad, Anna Dijkman in gesprek met verpleeghuisartsen van de verpleeghuizengroep "Zorgbalans" Foto Ilvy Njiokiktjien

....."Inmiddels is in zo'n 900 van de 2500 verpleeghuizen corona geconstateerd. Uit de gegevens van de vereniging van specialisten ouderengeneeskunde Verenso blijkt dat ruim 2000 bewoners positief op covid-19 zijn getest. Nog eens 3500 hebben de ziekte mogelijk en 841 bewoners zijn overleden. Voor het kabinet genoeg reden om de verpleeghuizen voorlopig gesloten te houden.

‘Een woonsituatie waarin veel contact is tussen bewoners onderling en tussen bewoners en medewerkers, maakt verspreiding eenvoudig. Zodra je één patiënt ontdekt ben je eigenlijk al te laat en heb je vaak al een uitbraak te pakken.

Zorgbalans had zelf voldoende beschermende middelen en testen. Toch kon dat corona niet buiten de deur houden’, zeggen de specialisten" ....                                                                                                                                                                                                         

Tot zo ver het Financiële Dagblad

Eind april komt de Nederlandse productie van mondkapjes op gang.

Het CBS  meldt,  dat in totaal (ziekenhuis, verpleeghuizen, thuis) tijdens deze eerste golf, in Nederland, 8400 mensen aan Covid zijn overleden (16-2-2022 auteurs Rik Schürmann c.s.).

De persconferenties

De aanloop naar de lockdown

6 maart 2020 stelt een journalist aan premier Rutte een vraag over het afgelasten van grote evenementen.

Rutte: ‘Over carnaval gaat de GGD in overleg met veiligheidsregio’s in Brabant. “Geen maatregel op nationaal niveau”. Ook de adviezen van deskundigen luiden idem. ‘Daar wordt goed naar geluisterd’.

Een andere journalist roert hetzelfde onderwerp aan. Rutte voert dan verder aan: ‘Schiphol’ en ‘Stations’ zijn ook “grote evenementen”. ‘Dat laat zien dat maatregelen nemen voor grote evenementen “niet zo makkelijk is”.

Volgende vragen: Wordt centrale coördinatie van de ziekenhuizen voorbereid. Rutte heel kort: Ja.

Er zijn zorgen over het algemener gebruik van mondkapjes. Hoe staat het met het aanleggen van voorraden daarvan, hoe wordt dat gecoördineerd, ook in Europa. Rutte: In Europa is daar overleg over. Dezelfde journalist: bent U niet bang voor “ieder voor zich”, Duitsland is daar op het moment een voorbeeld van. Rutte: Daar wil ik nu niet op ingaan.

Is het niet nodig om ook te adviseren geen handen meer te schudden. Rutte: Deskundigen zeggen dat dat “niet nodig is”.

12 maart 2020 persconferentie met premier Marc Rutte, Bruno Bruins, minister van Medische Zorg en Sport en met het hoofd van RIMT Jaap van Dissel. 

Besmettingen zijn zo talrijk, dat deze niet meer door de GGD zijn te herleiden naar de besmettingsbron.                                          Vooral in Brabant geven de Coronapatiënten een toenemend grote druk op ziekenhuizen en de Intensive Care.                                Veel nieuwe infecties worden nu ook in Limburg, komend vanuit Duitsland gemeld.

Wereldwijd is inmiddels sprake van een “pandemie”.

Aanvullende maatregelen:                                                                                                                                                                                                 Evenementen en voorstellingen met meer dan 100 personen moeten afgelast. Dus ook cultuur en sport.                                                 Dringend verzoek om thuis te werken.                                                                                                                                                                     Dringend verzoek om bezoek aan kwetsbaren te beperken                                                                                                                                        Verplegenden en verzorgenden blijven thuis, indien “koorts”.                                                                                                                       Geen reizen naar het buitenland.                                                                                                                                                                               Grootschalige hoorcolleges in het hoger onderwijs “liever” online.

Bij jongere leerlingen worden, ook internationaal weinig besmettingen gemeld. Bovendien lopen zij minder risico’s ziek te worden.  Ouders worden verzocht zo veel mogelijk de kinderen zelf naar school te laten gaan en zeker niet de school in te gaan.

Nog eens de nadruk op dat ‘op deskundigen wordt gevaren’. Dat “wel eigen besluiten worden genomen”.                                              ‘Er moeten besluiten worden genomen, die slechts voor 50% op kennis kunnen berusten’.                                                          ‘Gestreefd wordt naar een gefaseerde aanpak met als doel overbelasting van ziekenhuizen te voorkomen’.

‘Niet te weinig, niet te veel doen. Veel hangt af van het gedrag van de burgers’.

16 maart 2020 Toespraak Rutte vanuit ‘het torentje.

Betuigt zijn medeleven aan de nabestaanden en aan de zieken.

“Ook internationaal volgen nu de gebeurtenissen na elkaar snel op”.

Veel onzekerheden. Veel vragen van burgers en journalisten. Hoe lang gaat dit nog duren. “En meningen zijn snel gegeven”.

De risico’s moeten allereerst voor ouderen zo klein mogelijk worden gehouden.

“Alle informatie begint bij kennis, bij virologen en epidemiologen, zoals Jaap van Dissel en specialisten in ziekenhuizen”; “wetenschappelijke kennis”. ‘Op dat “kompas” moet worden gevaren’. 

‘Het is geen gemakkelijke boodschap die ik U kom brengen’. Maar “het virus is onder ons”. ‘Een groot deel van ons zal besmet raken.

In afwachting van “een medicijn of vaccinatie” moet intussen “groepsimmuniteit worden opgebouwd” als een “beschermende muur”, waarmee ouderen afgeschermd kunnen worden. Dat kan maanden duren’.

‘Er zijn 3 scenario’s mogelijk:                                                                                                                                                                                    1. ‘Het virus controleren tot een “beheerste verspreiding”. Daarmee wordt de piek afgevlakt en de besmettingen “over een langere periode uitgesmeerd”. Het doel daarvan is overbelasting van de ziekenhuizen voorkomen’.                                                                        2. ‘Het Coronavirus “onbesuisd” zijn gang laten gaan. Dan raken de ziekenhuizen overbelast. Dat moeten we voorkomen’.                3. “Eindeloos” proberen het virus tegen te houden door “het land op slot” te doen’. ‘Echter dat gaat heel lang duren, heel lang                binnenblijven. Wordt er noodgedwongen toch naar buiten gegaan “dan heb je zo weer een golf”.

‘Dus moet voor het eerste scenario worden gekozen’.

Naast de eerder gegeven maatregelen worden genoemd:                                                                                                                                Geen handen geven (!),                                                                                                                                                                                        Geen samenkomsten.                                                                                                                                                                                      Sluiting  van de horeca.

De economische gevolgen worden in het oog gehouden. “We laten U niet in de steek”.

‘Dank voor het opvolgen van de maatregelen tot nu toe, voor de wederzijdse hulp die geboden wordt. Hulpverleners “doen fantastisch werk”.

“Samendoen met 17.000.000 mensen. Ik reken op U”.

Tot zo ver de toespraak van de premier. Hieronder een column in de NRC van 21 maart 2020 van de schrijver Tommy Wieringa,  naar aanleiding van deze toespraak: "De Corona paradox" . Daarna vervolg ik weer de opeenvolgende persconferenties. 

“ …..  het beeld bleef bestaan dat we naar een staatsman hadden gekeken die vastberaden de koers uitzette ….  

Hij besloot zijn toespraak met de oproep om verbinding met elkaar te zoeken over meningsverschillen en tegenstellingen heen.      Van die meningsverschillen leek eerlijk gezegd al niet veel meer over, het gepolariseerde gekanker is aardig verstomd nu het over leven en dood gaat, de echte dingen.

De diepste tegenstellingen brengt de crisis daarentegen scherper aan het licht.                                                                                      We zien in eigen land hoeveel mensen er van voedselbanken afhankelijk zijn en dat in Engeland ….(Enzovoort ….)

Maar zelfs sociale ongelijkheid valt weg tegen het enige onderscheid dat er op dit moment nog toe doet: dat tussen gezonden en zieken, tussen besmetten en onbesmetten.                                                                                                                                                          In oude verhalen wordt ons geleerd dat een zieke koning zijn koninkrijk onmiddellijk zou inruilen tegen een goede gezondheid – een diepe waarheid.

Wat we wezenlijk delen nu, is angst. Iedereen heeft iets te verliezen, zichzelf, familieleden, geliefden, nog afgezien van de materiële verliezen. Met niets dan verlies in het verschiet, lijken we opeens toch meer op elkaar dan we misschien dachten.

De oproep tot saamhorigheid van premier en koning brengt ons bij de coronaparadox: saamhorigheid op afstand. Hoe moet dat, hoe werkt zoiets?                                                                                                                                                                                    Saamhorigheid is altijd al een complex sociaal vraagstuk, maar nu we een gezondheidsrisico vormen voor elkaar nog meer.

Anderhalve meter moeten we bij elkaar vandaan blijven, alsof de ideologische afstand van de afgelopen jaren, aangewakkerd door populisme en digitale technologie, nu ook ons lichaam heeft bereikt. Alsof de mentale afstand, met andere woorden, een fysieke dimensie heeft gekregen.

Maar het tegenovergestelde lijkt het geval: als de voortekenen niet bedriegen brengt de afstand ons juist dichter bij elkaar. Er wordt wat geruzied bij het hamsteren, sommigen beginnen te schelden als de afstand van anderhalve meter afstand niet wordt geëerbiedigd, er zijn oplichters en cybercriminelen actief.                                                                                                                            Maar de berichten over eendracht en samenwerking zijn veruit in de meerderheid. We musiceren voor elkaar en applaudisseren voor het zorgpersoneel. Ontelbaar de particuliere initiatieven voor verlichting en bijstand. Deze week presenteerde de coalitie ruimhartige financiële maatregelen en met de aanstelling van een PvdA-minister voor Medische Zorg zijn partijbelangen tot nader order opgeschort.

De coronacrisis roept het beste en het slechtste in ons wakker …enzovoort …”.

Tot zo ver de column van Tommy Wieringa van 21 maart 2020

Sluiting van de verpleeghuizen en kleinschalige woonvormen

19 maart 2020 Persconferentie met premier Rutte en minister van WVS Hugo de Jonge.

Rutte: ‘Zoals U inmiddels weet is Bruno Bruins met onmiddellijke ingang afgetreden als minister van Medische Zorg en Sport. Hij is in die mate oververmoeid, dat hij direct en langdurig rust moet nemen’. (Veel dank, enz.).                                                                        ‘Ik ben heel blij met dat Hugo de Jonge “waar het gaat om de aanpak van de coronacrisis”, deze vanuit VWS, naast zijn gewone werk gaat leiden’. 

‘U heeft ook al gezien, waar “we natuurlijk allemaal zeer bedroefd” over zijn, “dat er weer mensen overleden zijn aan deze ziekte”; 18 mensen, waardoor het totaal aantal mensen dat is overleden aan het coronavirus nu op 76 staat. En onze gedachten gaan onverminderd uit naar de nabestaanden (….)

Ik wil hier ook nog een keer Nederland oproepen: “houd je aan alle voorschriften. Ik doe dat bij iedere gelegenheid”.  Volgt een opsomming van de maatregelen in het dagelijkse leven. Daarbij krijgt nu de anderhalve meter maatregel extra aandacht. “Deze maatregel is duidelijk nog niet geïnternaliseerd, als je hoort hoe het er in de supermarkt aan toe kan gaan”. ‘Groepjes in het park. Samen wandelen’.

DeJonge: (Begint ook met aandacht enzovoort voor “Bruno”).

Vervolgens leidt hij het volgende “ingrijpende besluit van vandaag” in met dat “in de afgelopen tijd er heel veel aandacht is geweest voor de bescherming van ouderen en andere kwetsbare mensen”.                                                                                                              "We hebben besloten om in alle verpleeghuizen en kleinschalige woonvormen in de ouderen zorg, de deuren te sluiten voor bezoekers en alle anderen die niet noodzakelijk zijn voor de zorg. (…) “Instellingen kunnen voor mensen die echt in de stervensfase zitten een uitzondering maken”.

“Deze ingrijpende maatregel heeft het kabinet niet licht genomen maar op advies van Verenso, de vereniging van specialisten ouderengeneeskunde, na consultatie met het RIVM en in afstemming met (een groot aantal zorg- en cliënten organisaties)”. “De maatregel is in lijn met het advies van het Outbreak Management Team over het beperken van contacten en in het bijzonder het beperken van bezoek aan kwetsbare personen”.

‘Je ziet al “hartverwarmende” creatieve oplossingen ontstaan, om toch contact te onderhouden. “Beeldbellen” is daar een voorbeeld van’.                                                                                                                                                                                                       

Tot zo ver deze persconferentie.   

De titel van het artikel, waar bovenstaand citaat uitkomt luidt: "Menselijk versus medisch leed: het dilemma in de verpleeghuizen". Dit artikel vervolgt nu met een tekst op basis van vraaggesprekken met specialisten ouderengeneeskundigen werkzaam bij een groep van verpleeghuizen, genaamd "Zorgbalans". Met uitzondering van bovenstaande foto (maker onbekend) zijn de foto's in dit artikel van Ilvy Njiokiktjien.

"Al bijna vijf weken mogen verpleeghuisbewoners geen bezoek ontvangen, om de kans op coronabesmetting te verkleinen. Wanneer komt de kwaliteit van leven in het geding en wordt het gebrek aan menselijk contact schrijnend?

Een derde van alle verpleeghuizen heeft te maken met ten minste één coronabesmetting. Het sluiten van de verpleeghuizen zorgt voor veel persoonlijk leed. De verpleeghuizen vrezen bij te grote uitbraken niet meer de juiste zorg te kunnen geven.

Wim Swagerman werkt voor ouderenzorgorganisatie Zorgbalans. Die heeft verschillende woonzorglocaties in Noord-Holland waar veel ouderen met dementie worden verpleegd:                                                                                                                                               “Het waren hartverscheurende taferelen toen de verpleeghuizen dicht gingen. Mensen namen huilend afscheid van elkaar omdat het misschien de laatste keer was dat ze vader of moeder in levenden lijve zagen".

“Een groot deel van het lijden zit bij de familie”, zegt zijn collega-specialist Floris van Braam Houckgeest die op een Zorgbalans-locatie in IJmuiden werkt. “Moeder kan redelijk comfortabel zijn in haar beperkte wereld, maar de familie vindt het heel erg dat ze niet bij haar kunnen zijn. En dat begrijpen we heel goed”.

Swagerman trekt (buiten) zijn beschermende isolatiekleding uit na een shift in de speciale corona-unit in woonzorgcentrum Zuiderhout in Haarlem.

Nog steeds het artikel in het FD:

"Inmiddels is in zo'n 900 van de 2500 verpleeghuizen corona geconstateerd.                                                                                                Uit de gegevens van de vereniging van specialisten ouderengeneeskunde Verenso blijkt dat                                                                ruim 2000 bewoners positief op covid-19 zijn getest.                                                                                                                                      Nog eens 3500 de ziekte waarschijnlijk hebben en                                                                                                                                                841 bewoners zijn overleden.

Voor het kabinet genoeg reden om de verpleeghuizen voorlopig gesloten te houden.

Beide specialisten: ‘Een woonsituatie waarin veel contact is tussen bewoners onderling en tussen bewoners en medewerkers, maakt verspreiding eenvoudig. Zodra je één patiënt ontdekt ben je eigenlijk al te laat en heb je vaak al een uitbraak te pakken. Zorgbalans had zelf voldoende beschermende middelen en testen. Toch kon dat corona niet buiten de deur houden’,

"Zorgbalans besloot al snel één locatie in Haarlem — waar Swagerman werkt — in te richten voor covid-19-patiënten. Dat is niet alleen een slimme manier om met de schaarse beschermingsmiddelen om te gaan, maar geeft de bewoners ook vrijheid. Op de afdeling kunnen ze vrij bewegen en hoeven ze niet op hun eigen kamer in isolatie te zitten. Dat laatste is zeker voor bewoners met dementie moeilijk te begrijpen.                                                                                                                                                              Zorgbalans kocht een oude ambulance om patiënten van de verschillende locaties naar Haarlem te vervoeren.                                    Swagerman: “De garage werkte dag en nacht door, om het voertuig zo snel mogelijk klaar te hebben. Normaal gaat het vervoer per taxibusje, maar daarin moet je zitten en dat is heel onaangenaam voor zieke patiënten". 

“Het ontbreken van contact tussen bewoners en hun naasten is nu een van de ingewikkeldste dingen”, zegt Van Braam Houckgeest.                                                                                                                                                                                                        Swagerman: “Het is een ethische discussie. Als je meer bezoek toestaat, krijg je meer besmettingen en meer sterfgevallen.      Maar moet je zo lang de huizen gesloten houden?: Dan komt ook de kwaliteit van leven in het geding.                                                  Ik vind het heel moeilijk. Dat is niet alleen aan ons, de maatschappij moet hier ook iets van vinden".

Gezamenlijke woonkamer in de speciale corona-unit in woonzorgcentrum Zuiderhout in Haarlem.

De vereniging van specialisten ouderengeneeskunde Verenso heeft gewaarschuwd de regels niet te vroeg te versoepelen:                Verenso-voorzitter Nienke  Nieuwenhuizen, die zelf als specialist ouderengeneeskunde in Hilversum werkt:                                            "We zien het leed bij onze bewoners en hun families. Het doel is zeker om bezoek weer toe te staan. De vraag is alleen wanneer en hoe: Ook de verpleeghuiszorg moeten niet overbelast  worden. Als te veel bewoners én zorgmedewerkers ziek worden, hebben we een groot probleem. Dan kunnen wij het niet meer aan. Bij een IC kun je nog zeggen: we liggen vol. Bij ons wónen mensen, je kunt niet stoppen met zorg geven. Het is zo’n rotvirus. Ook bij ons heeft het toegeslagen. Terwijl we ons zó aan alle voorschriften hebben gehouden. De moeilijke herkenbaarheid en de relatief lange incubatietijd maken het verraderlijk, je bent eigenlijk altijd te laat. En dat los je niet op met meer beschermingsmaterialen en testen alleen”. 

Het economische noodpakket                                                                 

20 maart 2020 Persconferentie alleen met premier Rutte

(…….)

Rutte: “Ik val op één punt in herhaling ten opzichte van gisteren. Ik ga dat toch nog een keer zeggen. Ik zat vanmorgen op de fiets naar het werk en zag toch weer op een paar plekken mensen heel gezellig met elkaar samen. Prima, maar niet met de afstand die noodzakelijk is (….) En als jonge mensen nou denken die bij elkaar staan te kletsen, leuke tijd hebben: ach, wij zijn jong. Het risico wat wij lopen is wat kleiner. Jij kunt dan nog steeds iemand anders besmetten die wél het risico loopt om daar ernstige effecten van te krijgen.  Dus als ik zeg in zo’n tv-toespraak: jongens het is een zaak die we met 17 miljoen mensen doen. Dan is dat niet een lege zin. Dan is dat niet weer een politicus die probeert een soort van eenheid te suggereren. Dan is dat de realiteit. Het is de harde realiteit”.                                    .                                                      

Dus als ik zeg in zo’n tv-toespraak: jongens het is een zaak die we met 17 miljoen mensen doen. Dan is dat niet een lege zin. Dan is dat niet weer een politicus die probeert een soort van eenheid te suggereren. Dan is dat de realiteit. Het is de harde realiteit”.            Herhaalt deze oproep nog eens. En dan: “Zeg daar iets van. Dit is echt belangrijk jongens dat we dat doen. Het lukt alleen als we dat ook echt met zijn allen doen. Dat is niet zomaar een zinnetje”. Herhaalt alles nog een keer. En dan nóg een keer. “Dus houd daarmee op. Het zijn niet zomaar praatjes voor de vaak”.                                                                                                                                    Met ook voorbeelden van “Keurig afstand houden. Zo moet het”. ‘En zo gebeurt het “overwegend”. 

Komt terug op “ervoor zorgen dat de zorg het aankan” dat de maatregelen daarvoor zijn. “Ook het sluiten van de verpleeghuizen en kleinschalige woonvormen. Ik realiseer me dat dat voor heel veel mensen echt ingrijpend is”. En herhaalt de noodzaak een paar keer.

Gaat over op “het economisch noodpakker” dat “van de week” is gepresenteerd. “Ik ben blij met hoe dat pakket ontvangen is. Ik hoor van heel veel ondernemers die zeggen: oké, ik hoef nu niet mijn personeel te ontslaan”. En gaat verder: “Maar de uitvoering is ook heel complex. We doen dat zo simpel mogelijk en zo snel mogelijk via de bestaande loketten. Dat kan net even langer duren dan je wilt. Maar het geld is er en de regelingen”.

Tot zo ver even de persconferentie. Die onderbreek ik even met een mediatekst van een maand later, met als titel "Foute bedrijven" (22 april 2020 Financieel Dagblad. Een column van econoom Matthijs Bouman. 

22 april 2020 Financieel Dagblad. Column "Foute bedrijven", Matthijs Bouman (econoom).

De overheid sloot een goed deel van de economie en ondernemers hebben daar enorm onder te lijden. Sluiting is in het algemeen belang, maar valt niet onder het normale ondernemersrisico. Vandaar dat het ‘algemene belang’ ook voor een beetje compensatie zorgt.  Al was het maar om enorme werkloosheid te voorkomen, want dat zou de recessie langer en dieper maken. Ook dat is in het algemeen belang. Loonsuppletie voor bedrijven die grote omzetdaling lijden, is dus een briljante combinatie van bedrijfs- werknemers- en algemeen belang. Mooi hoe ons land in crisistijd samenwerkt.

Jammer alleen dat die samenwerking maar kort houdbaar blijkt. Al snel komen de twijfels, de verdachtmakingen en het gezuig. Mensen vragen: 'waarom krijgen werknemers van het bedrijf dat ik altijd al stom vond, nu opeens steun?' Foute bedrijven moeten we niet helpen.                                                                                                                                                                                                              Maar wat is fout? Dat blijkt eigenlijk heel simpel te bepalen. Fout zijn bijvoorbeeld bedrijven die in het verleden winst maakten en dat uitkeerden aan aandeelhouders. Hun werknemers verdienen onze steun niet. En fout zijn ook bedrijven die slecht functioneerden en al jaren verlies maakten. Bijna failliete ondernemingen moeten we niet redden. En bedrijven die wel winst maakten, maar die niet uitkeerden? Die hebben van zichzelf genoeg buffers. Schande als die steun aanvragen!

Kijk, zo makkelijk gaat dat. Alle bedrijven zijn fout. We hoeven niemand te redden.

Bedrijven die niet innoveerden en de digitale revolutie misten? Die gaan we nu niet belonen voor hun laksheid. Bedrijven die juist wel vooropliepen? Die kregen enorme belastingaftrek via de Innovatie Box en hebben al genoeg staatssteun gehad.

We geven niks aan ondernemingen die in het verleden alleen maar aan winst en efficiëntie dachten en keihard mensen hebben ontslagen. En natuurlijk ook niet aan ondernemingen vol inefficiënte bullshitjobs, waar de maatschappij niets aan heeft. Daar gaan wij niet voor opdraaien.                                                                                                                                                                                                Er mag ook geen geld naar Hoogovens, want die vervuilt de omgeving. En niks naar KLM, want die vernietigt het klimaat. Heineken stimuleert alcoholverslaving. Ahold verdient aan plofkippen en perst de boeren af. ABN Amro en ING staan laag op de Eerlijke Bankenwijzer. Shell vervuilt de lucht. Wolters Kluwer betaalt de ceo veel te veel. TomTom kocht aandelen in. Randstad parasiteert op flexwerkers. Unilever maakt onze kinderen dik. En Aegon verkocht woekerpolissen.

Sowieso geven we natuurlijk nooit steun voor werknemers bij bedrijven die in een belastingparadijs gevestigd zijn. Dus geen enkel Nederlands bedrijf komt in aanmerking. Lekker goedkoop hoor, zo’n crisisregeling waarbij ieders geweten schoon blijft.

                                                                                                                                                                                                                                        Tot zo ver Bouman in zijn column                                                                                                                                                                           Ik vind het een verhelderende opsomming. Maar ik vind ook, dat een keuze van "foute" bedrijven gemaakt zou kunnen worden vanuit een lange termijn visie op duurzaamheid op gezondheid in de meest brede zin. Dus vanuit een algemeen belang waar inhoud aan is gegeven. Dat laatste doet Bouman niet. Maar de column is in zoverre wel helder, dat je je kunt voorstellen dat het héél lang kan duren voor de democratische besluitvorming daarover zo ver is. 

Volgt nu nog een laatste stukje van de persconferentie van 20 maart 2020

(Rutte:) “Dan over de grens:”. ‘Het openhouden van de grenzen met Duitsland en België is nodig voor het goederen- en ook het vervoer van medicijnen en andere andere medische zaken. Maar ook omdat veel mensen voor hun werk over de grens moeten. “Maar wat me dan weer zo ontzettend verbaasd is, dat er Nederlanders zijn die het dan in hun hoofd halen om over de grens te gaan tanken (…) Of die over de grens uitjes gaan doen. Doe dat nou niet!  (….) Niet voor dagtripjes en uitjes de grens over gaan jongens. Het is geen business as usual, echt niet. En die paar mensen die dat nog niet door hebben, ik hoop dat ze dat dan nu heel snel door krijgen”.

Onderwijzend personeel wordt erg geprezen o.a. “om ervoor te zorgen  dat onderwijs op afstand ook echt kan plaatsvinden. 

"(Ook in het hoger onderwijs)  wordt volop geïmproviseerd (…)  om ervoor te zorgen dat die kinderen en die jongeren dadelijk goed beslagen ten ijs in onze samenleving komen, maar nu wel ook door deze crisis ongelofelijk hard geraakt worden".

                          Buiten is het volop Lente. Binnen wordt tot het uiterste gegaan om de vele ernstige Corona patiënten                       een IC bed  en ook de nodige verzorging te bieden

23 maart 2020 Persconferentie met Premier Rutte, minister Grapperhaus van Veiligheid en Justitie, De Jonge (VWS) en Van Rijn                                                                                                                                                                                                                (Medische Zorg).

Rutte: ….. Opmerkingen vooraf ... Spreekt zijn grote waardering uit voor “maatschappelijke initiatieven, die helpen om de zorg te ontlasten. Bijvoorbeeld vandaag weer het nieuws over twee grote hotelketens die coronacentra gaan opzetten voor patiënten die te goed zijn aan de ene kant voor het ziekenhuis, maar nog niet zelf naar huis kunnen …..  Al die helden en al die helpers in de zorg mogen verwachten dat waar zij zo hard aan het werk zijn, dat wij ons dan ook allemaal houden aan de regels. In ieder geval ook de regel om anderhalve meter afstand te houden”.

“En dan kom ik ook bij mijn tweede opmerking vooraf:  “(Herhaling van de regels. Vooral tot jongeren .. “die zeiden, ach, ik ben niet zo bezorgd. Nee, misschien niet voor jezelf .. enzovoort)”.

“De meesten van ons houden zich aan die afspraken. En ik weet niet hoe het u vergaat, maar als je de lege straten ziet, de lege kantoren, de lege snelwegen, de perrons, dan denk ik dat de boodschap bij heel veel mensen in ons land is geland”.

“Maar helaas …

En mijn verstand staat werkelijk stil als je de beelden ziet van bijvoorbeeld de overvolle stranden,  mensen die op parkeerplaatsen half tegen elkaar opbotsen als ze uit de auto komen, er zijn zelfs schijt-aan-corona-feestjes”.

“Herhaling van de doelen van alle maatregelen”.

“Daarom worden nu de maatregelen aanzienlijk aangescherpt”…. “Voor een toelichting op die aanscherpingen geef ik nu meteen het woord graag aan Ferd Grapperhaus”.

Grapperhaus: “Beste mensen, ook ik begin met echt eerst een compliment te maken aan het overgrote deel van Nederland dat zich goed houdt aan die maatregelen (…) ”In deze tijd ligt de sleutel tot ons gezamenlijk maatschappelijk succes bij ons eigen gedrag (…) Maar afgelopen weekend – u heeft het kunnen zien – moest de politie er op sommige plaatsen toch aan te pas komen om mensen weg te sturen. Omdat ze met veel te veel en veel te dicht op elkaar buitenshuis waren. En dat is  – ik zeg het keihard – dat is een slordige, laconieke en daarmee asociale manier van omgaan met maatregelen. Het kost levens.                                                    En tegen die mensen zeg ik: gebruik je gezonde, maatschappelijke verstand .....  En voor thuis nog het dringende advies ten hoogste drie mensen op bezoek.. En doe dat nou”.

(Uitgebreide herhaling van de contact- en afstandsregels. Herhaling van de noodzaak van bescherming van de kwetsbare mensen).

“Daarom moeten bestaande maatregelen zodanig worden aangescherpt, dat ze beter kunnen worden gehandhaafd.                       Dat betreft:                                                                                                                                                                                                                (1) samenkomsten,                                                                                                                                                                                                   (2) het faciliteren van de gemeentelijke handhaving en                                                                                                                                    (3) handhaving met behulp  van boetes enzovoort, enzovoort enzovoort”.

De Jonge:  "Beste mensen, het moet dus duidelijk zijn …. “, volgt maning zich aan regels te houden en herhaling van waar die maatregelen voor bedoeld zijn.  “Daar voegen we vandaag maatregelen aan toe”.                                                                                      ‘De maatregel voor de thuisquarantaine moet aangescherpt worden, omdat niet meer iedereen getest kan worden’ … enzovoort. ‘Alleen voor mensen in cruciale beroepen en vitale processen wordt een uitzondering gemaakt’.                                          'Contactberoepen gericht op uiterlijke verzorging, zoals kappers en nagelstylistes moeten hun werkzaamheden stoppen.        Andere contactberoepen zoals paramedici, bijvoorbeeld de fysiotherapeuten, moeten hun werk zoveel mogelijk doen via beeldbellen. Of anders alleen op indicatie van de arts’.

(Herhaling regels en waarom).                                                                                                                                                                            “Dat (naleven van maatregelen) nodig is heb ik afgelopen weekend gezien en gehoord in de ziekenhuizen in Brabant: in Uden en in Tilburg ..... Hoe door iedereen ongelofelijk hard wordt gewerkt. Met heel veel professionaliteit, met heel erg veel toewijding. In een hele korte tijd worden eigenlijk alle werkprocessen in zo’n ziekenhuis aangepast, het werk wordt echt op een hele andere manier georganiseerd. En alles om die patiëntenstroom aan te kunnen”.

“Afgelopen weekend is de spreiding van patiënten uit Brabant, onder andere met hulp van Defensie, naar ziekenhuizen in andere regio’s op gang gekomen ....                                                                                                                                                                                      In Rotterdam is vandaag gestart met de opbouw van een landelijk coördinatiecentrum dat de spreiding van patiënten logistiek en operationeel moet regelen”.

(……)

Van Rijn: “Dames en heren de komende dagen en weken zullen we extra aandacht geven aan de intensive care capaciteiten in de ziekenhuizen. Er wordt met alles en iedereen gewerkt om extra bedden op de intensive care te creëren. Dat doen we door een aantal maatregelen:                                                                                                                                                                                                      ‘Bestaande IC boxen, die normaal niet gebruikt worden, worden ingezet.                                                                                        Operatiekamers gaan zo ingericht worden, dat er beademd kan worden.                                                                                                      De beademingsapparatuur ten behoeve van Coronapatiënten wordt uitgebreid:                                                                                                      Er zijn afspraken met andere sectoren zoals klinieken om beademingsapparaten beschikbaar te stellen.                                                Er komt apparatuur van Defensie                                                                                                                                                                          Er zijn 2000 nieuwe beademingsapparaten aangeschaft.                                                                                                                                                           Bij dit aantal is rekening gehouden met levertijden en logistieke problemen.                                                                             Met het bedrijfsleven wordt gekeken naar mogelijkheden van het opzetten van productie van apparatuur in eigen land’. 

Van Rijn gaat vervolgens in op “dat een ongelooflijke inspanning wordt geleverd door al die zorgmedewerkers (….) ”Waardering kunnen we het beste uiten door vaak te applaudisseren en vooral ook ons te houden aan de regels”. Vervolgt met die regels te herhalen en waarom.

“Dank u wel”.

 Met wie en wat het Coronabeleid, zoals publiek gemaakt, door de Overheid wordt voorbereid                                                           

Persconferentie van 2 april 2020  met premier Rutte en minister De Jonge. 

Rutte: “We hebben zojuist weer een vergadering gehad met de Ministeriële Commissie die zich buigt over de coronacrisis. Op deze persconferentie zijn geen nieuwe besluiten bekend te maken".

Vervolgens gaat Rutte iets langer dan anders in op "het crisisberaad" dat aan de persconferenties vooraf gaat. Het crisisberaad bestaat naast het OMT uit de "De Ministeriële Commissie”.  In de laatste "nemen afwisselend verschillende ministers plaats".

Hierbij wil ik (Tessa), voordat de persconferentie vervolgd wordt, een artikel uit de NRC van 26 april 2020 aanhalen.                        De aanleiding daarvoor is, dat Rutte aan het begin van deze persconferentie langer stilstaat bij "het crisisberaad".                                In dit artikel  wordt De Ministeriële Commissie overigens "Kernkabinet" genoemd. Het artikel gaat in op de hier ook al eerder aangehaalde "barstjes' in de samenleving wat betreft de meegaandheid met het overheidsbeleid.                                                            In het artikel betreft dat dan vooral kritiek op de adviesstructuur, waarop premier Rutte de inhoud van zijn persconferenties baseert.                                                                                                                                                                                                                          Dit artikel is weliswaar drie weken later dan deze persconferentie verschenen. Maar het laat goed zien wat er al veel langer dan deze persconferentie broedt in de samenleving. Ook laat het zien wat het gevolg is van deze adviesstructuur. Deze structuur werd door Rutte doorgezet, ondanks kritiek daarop van het OMT zelf. En ondanks overeenstemming in de Tweede Kamer over een alternatief daarvoor. Het gevolg is "Een wildgroei aan overleggroepen".  

26 april 2020 NRC Derk Stokmans en Mark Lievisse Adriaanse. "De virusverspreiding lijkt onder controle maar nieuwe vragen dringen zich op"                                                                                                                                                                                                  Letterlijke, wel ingekorte weergave:  

                                                                                                                       Jaap van Dissel en Aura Timen van het RIVM, respectievelijk                                                                                                                              voorzitter en secretaris van het OMT, tijdens een                                                                                                                                                    persconferentie in maart .Foto Robin van Lonkhuijsen/ANP 

"Al zeven weken gaat het zo: op maandagochtend vergaderen de medische experts van het Outbreak Management Team OMT. Deze artsen, epidemiologen, virologen en microbiologen sturen diezelfde dag nog hun advies door aan de directeur-generaal van de Volksgezondheid. Die speelt het via een ambtelijk voorportaal weer door aan het kernkabinet dat de coronacrisis bestrijdt. Op dinsdagmiddag presenteert premier Mark Rutte de OMT-adviezen grotendeels als kabinetsbeleid.

Nu de acute crisis in de ziekenhuizen beheersbaar lijkt en maatschappelijk ongenoegen over de lockdown hier en daar zichtbaar wordt, neemt het ongemak met deze grote feitelijke macht van een select en grotendeels onbekend groepje medici toe. Ook bij het OMT zelf.

De voornaamste plek om verder vooruit te kijken was tot nu toe het informele overleg elke zondagochtend in het Catshuis.        Daar laat het kernkabinet – Mark Rutte, Hugo de Jonge, Martin van Rijn, Ferdinand Grapperhaus, en de vicepremiers Carola Schouten en Wouter Koolmees – zich sinds 15 maart wekelijks informeren over aspecten van de crisis.                                                  Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Pieter-Jaap Aalbersberg en Jaap van Dissel, hoofd infectieziektebestrijding van het RIVM, zijn er altijd bij. Ernst Kuipers, voorzitter van het landelijk netwerk voor acute zorg en intensivist Diederik Gommers schuiven vaak aan.                                                                                                                                                  In informele sfeer praten ze elkaar bij en kijken ze vooruit.

Het OMT vindt dat Rutte en het kabinet te zeer op hun medische adviezen leunen en dat ze zich door andere deskundigen zouden moeten laten adviseren over de economische en sociaalpsychologische effecten van kabinetsmaatregelen.                                          In hun laatste advies hebben ze die zorg (aldus) opgeschreven: "De afschaling van de maatregelen moet bekeken worden vanuit een breder perspectief waarin het OMT een van de deskundige medische adviseurs is.” 

De voltallige Tweede Kamer schaarde zich woensdag achter dit idee.

Nu Nederland moet kiezen hóé het weer opstart, zou er een “I”MT moeten komen, naast het “O”MT een ‘Impact Management Team’,  zei ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers.                                                                                                                                                    Hij dacht aan "bijvoorbeeld de inbreng van een gedragswetenschapper, een bedrijfseconoom, een ethicus, een adviseur voor internationale samenwerking, een pedagoog, een psycholoog”. Om het kabinet te adviseren over "welbevinden, sociale verhoudingen, en sociaaleconomische gevolgen van maatregelen”.

Dat past bij een pleidooi dat de veiligheidsregio’s al weken geleden richting het kabinet deden om deskundigen uit verschillende disciplines sámen het kabinet te laten adviseren over het beperken van de maatschappelijke schade.

Tijdens het Kamerdebat leek Rutte nu wel mee te bewegen. ‘Leek”, want „gelijkwaardig” aan het OMT moest zo’n IMT zeker niet zijn, benadrukte hij tot twee keer toe. „Geef mij even de kans om dat precies te structureren”, zei Rutte.

Een IMT is er niet gekomen. Het kabinet kiest vooralsnog voor de klassieke Haagse benadering van moeilijke problemen.

Naarmate de crisis vordert wordt er in het Catshuis overleg steeds meer ook over de toekomst gesproken.                                        Op zondag 5 april presenteert minister Eric Wiebes (Economische Zaken, VVD) ideeën die hij een week daarvoor al in de ministerraad heeft ingebracht: Wat kunnen economische sectoren wél doen binnen de opgelegde beperkingen?                              Laat ze protocollen opstellen over hoe ze veilig kunnen opereren in wat hij de “anderhalve-meter-economie” noemt.                          In zijn persconferentie twee dagen later maakte Rutte daar de anderhalve-meter-”samenleving” van.

Het uitblijven van een IMT krijgt gevolgen.

-- De 25 burgemeesters in het Veiligheidsberaad stemmen in met een nieuw op te richten tijdelijke commissie, waarvan Halsema voorzitter is. Leden zijn o.a. Kim Putters, directeur van het Sociaal Cultureel Plan Bureau (SCP), Paul Depla, burgemeester van Breda, Micha de Winter, hoogleraar pedagogiek, Hans Boutelier, sociaalpsycholoog, Leonard Geluk, Directeur Vereniging Nederlandse Gemeenten. Vanuit het kabinet zijn Grapperhaus en Koolmees lid.

-- Buiten de permanente Interdepartementale Commissie Crisisbeheersing (ICCb) om, denken topambtenaren van meerdere ministeries na over het ‘nieuwe normaal’.

-- De SER heeft een denktank opgericht met daarin werkgevers, werknemers, en instellingen als het CPB (Centraal Plan Bureau;  stelt  economische beleidsanalyses op), het SCP, het Centraal Bureau voor de Statistiek, De Nederlandsche Bank, de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en Clingendael.

-- Vanuit het RIVM denkt een adviesraad met gedragsdeskundigen mee over het beleid.

Zo lijkt het weer op een onoverzichtelijk polderoverleg van permanente of tijdelijke clubs en commissies die een grabbelton aan informatie leveren waarmee ‘politiek sensitieve’ ambtenaren hun ministers kunnen bedienen.

Tot zo ver het NRC artikel van 26 april ’20  van Derk Stokmans en Mark Lievisse Adriaanse

Vervolg persconferentie van 2 april 2020

Rutte: (Heeft al verteld over hoe het crisisbeleid wordt voorbereid. En dat er deze keer geen nieuwe besluiten zijn).                            Hij herhaalt vooral maningen, waarschuwingen, redenen van de maatregelen; maatregelen “met zijn allen” op te volgen, van tevredenheid over de opvolging door velen van de maatregelen.

“We hebben wel een paar dingen besproken waarvan ik het toch goed vind die met u te delen ….   In de eerste plaats: aanstaand weekend. Het wordt mooier weer dit weekend en mijn oproep, onze oproep aan heel Nederland is om door te gaan met zo veel mogelijk thuis te blijven. Als je naar buiten gaat, zoek nooit plekken op waar veel mensen tegelijkertijd dreigen samen te komen".

“Dan hebben we gesproken over het paasweekend ….   We willen geen reisbewegingen in Nederland. We willen dus ook niet dat mensen dan naar België gaan of naar Duitsland gaan …(herhaling …. ) Ook niet omgekeerd: Je ziet nu al dat het grensverkeer vanuit Duitsland vergaand is teruggelopen, meer dan 70 procent , en vanuit België meer dan 80 procent …. Ook de komende dagen zullen wij een oproep gaan doen aan de Belgen en de Duitsers: kom niet naar Nederland.                                                                            In Nederland zijn heel veel vakantieparken helemaal gesloten. Als ze nog open zijn, zijn in ieder geval de wc’s en de douches in heel Nederland gesloten in vakantieparken. Dus doe dat niet (herhaling en waarschuwing)”.

“Dan tot slot is er natuurlijk grote bezorgdheid bij veel mensen voor de vluchten uit New York en uit de VS.                                          Op dit moment is het al zo dat mensen van buiten Europa niet meer naar Europa mogen reizen. Dus aan boord van die vluchten zitten mensen uit Europa. Dat zijn Nederlanders die terugkomen of dat zijn Europeanen die dan doorreizen naar hun eigen land, die bezig zijn zichzelf te repatriëren naar hun eigen land.                                                                                                                                            Voor de Nederlanders aan boord van de vluchten uit New York en de VS geldt dat wij hen vragen om bij thuiskomst, daar veertien dagen thuisquarantaine in acht te nemen. Dus … (herhaling) .. vanwege die grote oplopen van het aantal coronabesmettingen in New York maar ook breder in de VS.                                                                                                                                                                    Dit ("vragen" in thuisquarantaine te gaan) zal ook gelden voor door Buitenlandse Zaken georganiseerde repatriëringsvluchten uit andere landen. Denk in Europa bijvoorbeeld aan Oostenrijk, Italië en Spanje, maar ook landen buiten Europa zoals Iran, Zuid-Korea en China. Repatriëringsvluchten georganiseerd door de overheid …

Persconferentie Dinsdag 21april

"Stappenplan". De aankondiging van het deels opengaan van basisscholen 11 mei, 

Het geheel opengaan van speciaal onderwijs en kinderopvang,

Het deels opengaan van middelbare scholen vanaf 1 juni,

Het weer kunnen uitoefenen van contactberoepen vanaf 20 mei.

En verder o.a.: geen evenementen, noch betaald voetbal.

Tot zo ver de persconferenties tijdens 'de eerste Corona golf' van maart en april 2020

Bij de aanvang van "Terugkijken" (Menu)  ben ik begonnen met aandacht voor de kunstsector. Het viel mij op dat van de belanghebbende sectoren bij het crisisbeleid ook in het hierboven aangehaalde NRC artikel ook weer de kunstsector niet genoemd werd. 

Tijd dus om hier, aan het slot van dit onderdeel van de website over 'de eerste golf' een schrijver een schrijver het woord te geven.

29 april 2020 Vrij Nederland, Roxane van Iperen, column. "De coronacrisis toont onomstotelijk aan wat er mis is in Nederland".   

"Niet eerder tekenden zich zo haarscherp de zwakke plekken in onze samenleving af. Niet eerder werd zo zichtbaar wat en wie we moeten koesteren. Ontdaan van herrie, sociale contacten, status en andere opsmuk herrijst de oergedaante. Het resultaat is niet altijd even mooi.                

Hoe graag ook het virus een gelijkmaker wordt genoemd, niets blijkt pijnlijker onwaar. De superrijken verruilden precies op tijd hun aandelen voor beademingsapparatuur en vertrokken naar hun huis aan zee. De middenklasse kocht alle pleerollen, groenten en fruit op en ging veilig thuiswerken,  de onderlaag werkt zonder bescherming nog steeds door om alles draaiende te houden en staat ’s avonds voor lege schappen. De aller-kwetsbaarsten vinden zelfs bij de voedselbank geen soelaas meer. 

Iedereen trekt zich opeens het lot aan van kwetsbare kinderen of personen in onveilige thuissituaties. Maar wie een béétje heeft opgelet, weet dat instanties hierover al jaren klagen:                                                                                                                                        Van onze ‘helden in de zorg’ is reeds lang bekend dat te hoge werkdruk en regellast voor een recordverzuim en -uitstroom hebben gezorgd. Dat een groot deel van de zzp-ers geen geboren ondernemer is maar simpelweg een werknemer zonder contract, was alleen voor Eric Wiebes nieuws.

Laat, als we hieruit komen, de winst zijn, dat onderlinge solidariteit geen liefdadigheid, maar een basisbehoefte blijkt te zijn. Laten we een foto, desnoods een selfie, maken van solidariteit. Die in een zilveren lijst op de schouw van ons collectieve geheugen zetten. Als aandenken aan deze tijd, die ons de kans bood het beter te doen.

Tot zover Roxane van Iperen

Hierna het volgende gedeelte van deze Website "De tweede golf" (Menu).